Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 88

2. tafla. Leirinnihald nokkurra jarðvegslaga í fjórum
sniðum.
Lag Dýpi Allófan1 Ferríhýtrat2 Leir alls3
(cm) (%) (%) (%)
Þingvallasveit
A1 0-12 13 9
A2 12-28 16 11 46
Bwl 28-61 17 12
Bw2 61-68 19 6 37
Mýrdalur
> o 1 00 12 10 18
A3 16-36 12 9
A4 36-51 14 9
Bw2 74-91 18 10
C1 124-171 15 9 22
C2 171-181 17 14
Biskupstungur
A1 0-10 13 8
A3 23-43 10 6 16
A4 43-60 12 8
Bw5 124-142 14 9
CB 155-180 15 11
C3 195-205 23 12 13
Goðafoss
A2 4-12 12 7
A3 12-20 12 6
A4 20-26 9 5
Bw2 29-41 11 8 28
Bw3 41-49 7 9
Bw6 65-70 10 5
Bw8 73-91 17 12
'Aætlun byggð á oxalat-leysanlegum kísli (Sio)
(Parfitt og Wilson 1985, Parfitt 1990).
2Aætlun byggð á oxalat-leysanlegu járni (Feo X 1,7)
(Parfitt og Childs 1988).
’Mæling gerð í Japan með hljóðbylgjum og sér-
stökum efnafræðilegum aðferðum til þess að stía
leirögnum í sundur.
ferríhýtrati og hér gerist. Skýringin er
sennilega fólgin í því að gjóskan frá
virkustu eldstöðvunum er basísk og
þar með járnrík, sem og glerkennt
áfok frá auðnum landsins.
Það er m.a. eftirtektarvert að
mest af ferríhýtrati mælist í
Mýrdalnum í nágrenni Kötlu,
sem gýs basískri gjósku. Sneitt
var hjá þykkunt gjóskulögum í
töflunni. Leirinnihald þeirra er
mjög breytilegt en alla jafna
mun minna ef gjóskan er gróf.
Lítið er af ferríhýtrati í ljósu
Heklulögunum en nokkuð af
allófani.
Hið mikla magn ferríhýtrats
í jarðveginum rýrir gildi
matsins á allófani, því sumt af
því Si(j sem lagt er til grund-
vallar kann að vera bundið
við yfirborð ferríhýtratsins.
Það kann aftur að skýra hið
óvenjulega lága hlutfall Al/Si
sem mælist (Si ofmetið). Svo
lágt hlutfall er þó alls ekki
óþekkt í heiminum en það er
fremur sjaldgæfl. Parfitt og
Kimble (1989) ályktuðu að
svo lágt hlutfall stafaði af
hlutfallslega miklum styrk Si í
jarðvegslausninni í rökum
jarðvegi þar sem útskolun er
lítil.
Tölurnar sem gefa til kynna
allófan fela einnig í sér eitt-
hvað af ímógólíti, en rann-
sóknir Wada o. fl. (1992) sýna
að ímógólít finnst í flestum
jarðvegssýnanna en minna er
af því en allófani. Mest fannst
af ímógólíli í sýnum frá Þing-
vallasveit.
I flestum tilfellum er sæmi-
legt samræmi á milli matsins á
allófani og ferríhýtrati og
kornastærðarmælingarinnar í
aftasta dálkinum í 2. töflu. Oxalat-
aðferðin mælir ekki allan leirinn sem
er í jarðveginum og því ættu tölurnar
fyrir heildarmagn leirs að vera nokkru
82