Andvari - 01.01.1977, Page 89

ANDVARI
HVAÐ HEITI ÉG NÚ?
87
ekki af hvaSa fornum rúnasteinum nafnið Ásríþr sé kunnugt, né heldur hvar
þeir rúnasteinar séu og hve gamlir. Ætli nokkur þeirra sé yngri en frá því um
1000? Þaðan af síður víkur Ólafur einu orði að því, hvaðan höfundi Bósa
rímna hafi getaÖ komið vitneskja um þessa nafnmynd, sem nútíma málfræðing-
ar þekkja aðeins af ‘fornum rúnasteinum.’ Þegar haft er í huga, að Bósa rímur
hafa tæpast verið ortar fyrir 1500, hlýtur maður að undrast að höfundi þeirra
skyldi vera kunnugt um nafnmyndina Ásríþr og að hann hafi vitað að þetta
væri eldri mynd nafnsins Ástríður. Einnig verður að minnast þess, að höfund-
ur rímnanna hlýtur að hafa gert ráð fyrir að einhverjir samtímamenn hans, að
minnsta kosti, gætu ráðið felurnar. Áður en hægt er að festa trúnað á að nafn-
myndin Ásríþr sé falin í Bósa rímum verður að gera grein fyrir hvaða líkur
séu til, að einhverjir menn hér á landi hafi vitaÖ kringum aldamótin 1500, að
þessi mynd nafnsins Ástríður hafi verið til.
Ólafur M. Ólafsson bendir á, að orð rímnaskáldsins í VI 71.1—2 I Þverár-
hlíð að þorngrund hýr, / þar er á Höfða heitir eigi ekki að sfkilja bókstaflega,
svo sem ég gerði í útgáfu minni af rímunum, heldur muni þarna vera faliÖ
sama bæjarnafn og í IV 3.1 Hjá blíðum sjá og hjörgum hjá, sjá grein hans, bls.
5 og 18-21. Þetta má kalla sennilegt, en vitanlega er það samt sem áður
ósannanlegt. Ólafur bendir á veilu í túlkun minni á vísuorÖinu IV 3.1, en
segir síðan (bls. 18):
Ætla verður, að í hltðum sjá og hjörgum hjá leynist fyrirbæri sem er jafnt
„hjá sjó og björgum" og einkennir hvort tveggja á sama stað og samtímis.
En síðan heldur Ólafur áfram og víkur þá frá orÖalagi rímnanna:
Það er eitthvað, sem er á sjó við björg eða í björgum við sjó. Á íslandi
kemur varla nema eitt til greina: fuglalíf.
Þarna er vikið frá hjá sjó og hjörgum, ugglaust vegna þess að það getur verið
allur fjárinn, í á sjó við hjörg eða í björgum við sjó til að fá frarn fuglsheiti.
Síðan leitar Ólafur að heiti bjargfugls sem gæti verið samheiti við höfði og
staðnæmist við múli, sem að vísu er ekki til sem nafn á fugli, en gæti veriÖ
stytting fyrir tyrðilmúli. FuglsheitiÖ tyrðilmúli kemur einungis fyrir í fugla-
nafnaþulu í einu handriti Snorra-Eddu, AM 748 I 4to; sumar orðabækur segja
að fugl þessi heiti nú klumba, en ‘öðru nafni álka’, og er þaÖ tilgáta fræði-
manna, sennileg, en ósönnuð. Síðan ályktar Ólafur, að þar sem múli sé sam-
heiti við höfði muni fólgiÖ nafn í Bósa rímum IV 3.1 og VI 71.2 vera Múli,
og telur hann að átt sé við Eyvindarmúla í Fljótshlíð. Ólafur leggur nokkra
áherzlu á forsetninguna hjá í IV 3.1, sjá bls. 20. í þessu vísuorði er forsetn-
ingin hjá tvítekin; það er óneitanlega rímgalli, sem e. t. v. er sök eftirritara.
I VI 71.2 er notuð forsetningin á: þar er á Höfða heitir, og verður að teljast