Andvari - 01.01.1986, Page 48

46
GUNNAR G. SCHRAM
ANDVARI
ar og sumir ráðherrar aðrir töldu nauðsynlegt að gerðar yrðu til við-
náms gegn verðbólgunni. Hin ástæðan var sú að á árunum 1982—
1983 gekk meiri þrenginga- og krepputími yfir þjóðina en þekkst
hafði frá árunum 1967-68. Sjávarafli dróst saman um 17% þessi tvö
ár, samdráttur var í þjóðarframleiðslu og tekjum og erfiðleikar í al-
þjóðaefnahagsmálum. Svigrúm ríkisstjórnarinnar til úrbóta í efna-
hagsmálum var því mun takmarkaðra en ella hefði verið.
Nokkru eftir að ríkisstjórnin hafði látið af völdum, í júlí 1983, tók
Gunnar saman ritgerð sem hann nefndi „Átta punktar um efna-
hagsmál við stjórnarskipti“. Þar gerði hann grein fyrir stöðunni eins
og hún var þegar ríkisstjórn hans lét af störfum og svaraði jafnframt
þeirri gagnrýni á hana sem hann taldi ekki á rökum reista. Er ástæða
til að nefna nokkur þeirra atriða hér.
Að því er viðskiptahallann varðaði ollu ráðstafanir ríkisstjórnar-
innar því að hann varð ekki nema 2.1% árið 1983 en spáð hafði verið
12% halla það ár. Gjaldeyrisforðinn svaraði til innflutnings í tvo og
hálfan mánuð við stjórnarskipdn, sem varð að teljast góður árangur.
Ríkissjóður var í þrjú ár, 1980-82, rekinn hallalaust og því var unnt
að grynnka á stórum skuldum hjá Seðlabankanum frá fyrri árum.
Með stofnun verðtryggðu sparireikninganna stórjókst sparnaður
þjóðarinnar. í lok árs 1982 námu heildarinnlán í bönkum og spari-
sjóðum um 28% af þjóðarframleiðslunni. Það var 5 prósentustigum
meira en í byrjun kjörtímabilsins. Næg atvinna var í landinu allt
stjórnartímabilið og aukning erlendra skulda 1981—83 var undir
meðallagi áratugarins eða 15%.
Á fyrri hluta stjórnartímans tókst að lækka verðbólguna um
þriðjung, úr 60% í 40% í árslok 1981. Þrátt fyrir viðleitni til að fá
fram breytingar á verðbótakerfinu án þess að skerða kaupmátt skil-
uðu þær tilraunir forsætisráðherra ekki árangri, hvorki innan ríkis-
stjórnarinnar né á Alþingi þegar þangað var leitað. Því var verðbólg-
an undir lok stjórnartímans, frá nóvember 1982 fram í febrúar
1983, um 70% miðað við heilt ár.
í þessari stuttu ritgerð sinni vildi Gunnar undirstrika að í ýmsum
mikilvægum efnum hafði ríkisstjórn hans náð miklum og góðum ár-
angri. En jafnframt játaði hann þar af hreinskilni að þær ráðstafanir
sem gerðar voru til að ná niður verðbólgunni höfðu ekki skilað þeim
árangri sem að var stefnt.
Með þessari ritgerð svarar Gunnar jafnframt með rökum og festu