Andvari - 01.01.1986, Blaðsíða 114

112
GUNNAR STEFÁNSSON
ANDVARI
urinn í Edensgarð. „Syndafallið" þar er ekki fólgið í félagslegu raski, held-
ur í dularheimi sálarinnar sem Þjófur í paradís drepur á en nær að vísu ekki
að varpa ljósi á þar sem hin sjónræna aðferð höfundar hrekkur ekki til
þess.
Framan af ferli Indriða G. Þorsteinssonar gerðu menn mikið úr ósjálf-
stæði hans, stælingu á Hemingway sem áður var nefnd. Látið var að því
liggja misjafnlega skýrt að Indriði hefði lítið fram að færa frá sjálfum sér,
klæddist einungis lánsflíkum frá íslenskum þýðendum amerísks sagna-
meistara.11* Þetta lýsir undarlegri hótfyndni og skilningsskorti. Satt er það
að vísu að í Sjötíu og níu af stöðinni gætir þess að höfundur hefur ekki melt
áhrifin frá harðsoðna stílnum. En sagan hefur reynst búa yfir meira lífi en
nokkur stæling getur gert. Ef til vill lifír hún lengst af sögum Indriða þótt
aðrar séu skrifaðar af öruggari kunnáttu og meiri yfirsýn. Hversu margir
hafa ekki hugsað á þessa leið hjá Arnarstapa þar sem SkagaQörður opnar
sitt víða fang: Hér var það sem Ragnar velti bílnum. Þau eru ekki mörg
sagnaskáldin á vorri tíð sem gefið hafa lesendum sínum slíka minningu.
Á síðustu árum hafa sögur Indriða nokkuð þokað í umræðunni fyrir
verkum yngri höfunda. Þau félagslegu skil sem sögur hans lýsa færast fjær,
sjónarmið breytast, tíska og tíðarandi. Síðasta skáldsagan, Unglingsvetur,
vakti minni athygli en fyrri sögur hans, var jafnvel tekið með ólund af sum-
um gagnrýnendum12> Samt er hún betur skrifuð en obbinn af þeim sögum
frá síðustu árum sem mest hefur verið hampað.
Það er ekki tímabært enn að meta hlutverk Indriða G. Þorsteinssonar í
samtímabókmenntum. En mér er nær að halda að sérstaða hans verði því
gleggri sem lengra líður. í grein um Indriða sextugan segir Andrés Krist-
jánsson: „Hann er án alls efa einhver mikilvægasti skáldsagnahöfundur
þjóðarinnar um tímabil lífs- og samfélagsbyltingarinnar hér á landi á stríðs-
og eftirstríðsárunum. Ég held að hann verði jafnan talinn aðalskáldsagna-
höfundur þessa tímabils og bestur leiðbeinandi til skilnings á ýmsum úr-
slitamestu þáttum þessara hamskipta.“I3) Það er nokkuð víst að sögur Ind-
riða verði lengi lesnar og um þær ijallað frá ýmsum sjónarhornum. Og get-
ur höfundur óskað sér annars hlutskiptis betra?