Andvari - 01.01.1986, Qupperneq 54

52
ANDVARI
ANDRÉS BJÖRNSSON:
Nokkur orð um skáldskap
Jóns Helgasonar
Kvæðin hafa þann kost með sér
þau kennast betur og lœrast ger,
en málið laust úr minni fer,
mörgum að þeim skemmtan er.
Svo komst Einar skáld í Eydölum að orði fyrir fjórum öldum. — Bundið
mál sem svo hefur verið kallað hefur fylgt íslendingum aftan úr grárri
forneskju, vammi fírrð íþrótt sem Óðinn gaf mönnum í árdaga og sótti til
jötna við miklar hættur. Hún hefur lifað heiðni og kristni og verið íslenskri
tungu festing og styrkur um aldaraðir. Hagsmiðir bragar hafa alltaf verið
margir á landi hér og mætti svo enn verða. Gjöf Óðins var dýrmæt, og
stundum var hún eina eign íslendingsins, eina vopn hans í baráttu við ó-
blítt umhverfí, eina skjól hans, hlíf og huggun í hörmum. Engir hafa flogið
hærra í andanum né skapað sér slíkt langlífí í huga þjóðarinnar sem þeir
er fremst nutu þessarar guðagjafar. — Þetta rifjast nú upp þegar Jón Helga-
son er allur, sá maður í skáldaflota tuttugustu aldarinnar sem dró gögn sín
til skáldskapar svo mjög úr íslenskri og erlendri menningu fyrri tíða. Stað-
festing þessa blasir hvarvetna við í ljóðum hans.
Kvæði Jóns Helgasonar eru sönnun þess hversu rammöflugar eru erfðir
sígilds skáldskapar frá öllum öldum ef þeir sem um þær véla eru gæddir
skáldgáfu og kunna vel með að fara. Mitt í skáldskaparnýjungum tuttug-
ustu aldar standa þær af sér allt nýstreymi bókmenntanna, og allir sem á
annað borð skilja bundið og mælt mál fínna í þeim einnig á okkar tímum
endurnýjunarmáttinn og þá heiðríkju hugans sem kvæðin laða til sín frá
fyrri tíma verkum.
Eftir Jón Helgason hefur birst stórmerk ritgerð sem ber heitið: „Að yrkja
á íslensku". (Ritgerðakorn og rœðustúfar 1959) Mætti hún vel vera leiðarvísan
ungra skálda um eðli og rætur íslensks skáldskaparmáls, vegsemd og vanda
í meðferð þess.