Andvari - 01.01.1986, Side 121

ANDVARI
GÍSLI BRYNJÚLFSSON OG NORÐURFARI
119
Rakel, Nætur hugsanir, Vísur, Augun bláu, Faraldur, Gamanvísur, Stökur,
Kristjánsmál, Aftanninn á íslandi, Óyndi og Stökur. Með þessum kvæðum
kvaddi Gísli sér hljóðs sem ljóðskáld og hér gat að líta tvö þeirra kvæða sem
öðrum fremur hafa skipað honum á bekk með ijóðskáldum 19. aldar, en
það eru Faraldur og Grátur Jakobs yfir Rakel. Gísli mun einnig hafa verið
höfundur að hinu óbundna máli í Norðurfara með þeim undantekningum
sem þegar hefír verið greint frá. Þar er fyrst að telja formálann sem hann
lauk við 4. maí 1848, þá kemur greinin íslendingar við háskólann í Flöfn.
Inngangurinn að Guðnýjar vísum og Frá Norðurálfunni 1848. Af þýddu
efni hefir þegar verið getið um Hugleiðingar um ríki Serkja á Spáni. Tveir
aðrir smáþættir eru einnig í fyrri árgangi Norðurfara - Draumur og Hljóð-
pípan — og mun Gísli hafa haft af þeim veg og vanda. Þá birtist þarna kvæði
eignað Guðnýju Jónsdóttur í Klömbrum — Guðnýjar vísur, og þótti orka
tvímælis að prenta þær eins og síðar greinir.
Gísli Brynjúlfsson lauk dagbók sinni 3. janúar 1849. Af henni verður
ekki séð að hann hafi nokkuð fengist við undirbúninginn að síðara árgangi
Norðurfara sem út kom á haustdögum 1849 — formálanum var lokið 20.
september. Heimildir eru því litlar sem engar um hvernig hann var
unninn, andstætt því sem var með fyrri árganginn. Hins vegar er ljóst
hverjir lögðu til efnið í síðara árganginn. Jón Thoroddsen átti þar eftirtalin
kvæði: Haustvísur, Á Svínadal, Oft er hermanns örðug ganga, Skilnaður,
Kveðja íslendinga í Höfn til konungsfulltrúa og alþingismanna vorið 1849,
Finnur Magnússon, Smalastúlkan, Fjólan fölnaða og í landsýn. Gísli Brynj-
úlfsson átti Kvæðis brot, Úr draumi, Síðasta skipti, Á ferð með landi fram
á gufubáti um kvöld og tvær ljóðaþýðingar úr ensku: Frakkneskur óður
eftir Byron og Bannock-Burn eftir Robert Burns. Einnig fengu útgefend-
ur Norðurfara nýtt skáld til liðs við sig — Jón Jónsson Norðmann prest í
Grímsey. Hann átti þrjú kvæði í Norðurfara: Austur í björgum, Svefna-
ringl og Eina ástin mín góð. Að því er best er vitað var Gísli Brynjúlfsson
höfundurinn að óbundna málinu í síðara árgangi Norðurfara, enda segir
Jón Sigurðsson að engin ritgjörð í óbundnu máli sé þar eftir Jón.8
Líkt og fyrri árgangurinn hófst Norðurfari á formála sem lokið var 20.
september 1849. Þá kom grein sem bar heitið Alþing að sumri og henni
fylgdi Bókafregn. Höfuðgreinin heidr Frelsishreyfingarnar meðal þjóð-
anna og Norðurfari endar svo á greininni Svar til Reykjavíkurpóstsins og
inn í hana er fellt bréf til útgefenda frá Jóni Hjaltalín, síðar landlækni.
Þegar litið er á ljóðin í Norðurfara má glöggt sjá að þau eru skilgedð af-
kvæmi rómantísku stefnunnar eins og hún birdst í ljóðagerð samtímans.
Höfundarnir allir að Hórasi undanskildum höfðu skipað sér undir merki
hennar. Samanburður við Fjölni sýnir samt eitt athyglisvert frávik. Þar sem
Fjölnir leitaði á vit þýskra skálda og rithöfunda um eíni, eru þýddu kvæðin