Andvari - 01.01.1957, Síða 65

ANDVARI
Brot úr verzlunarsögu
61
yrði landsmönnum örðug í slíku árferði. Kaupmenn héldu fast
á vörum sínurn, er skuldastaðir þóttu, víðast óvænlegir. Hér við
bættist, að verð þótti í hærra lagi á erlendri vöru.
A þessum árum gerðu íslenzk blöð, ekki sízt Þjóðólfur, all-
mikið að því að birta fregnir um verðlag á vörum, eigi aðeins
hér á landi, heldur og í Danmörku. Mönnum var því vel kunn-
ugt um það, að hægt var að fá vörur t. d. frá Kaupmannahöfn
með allmiklu lægra verði en í verzlunum í Reykjavík, og er víst,
að einhverjir reyndu að nota sér það við og við að panta smá-
vöruslatta með póstskipinu frá Kaupmannahöfn, en eigi fara þó
miklar sögur af því. En sumarið 1869 tóku nokkrir útvegsbændur
og fleiri menn á Seltjarnarnesi og við Reykjavík rögg á sig, gerðu
félag með sér um allstóra vörusendingu til Kaupmannahafnar og
pöntuðu vörur þaðan aftur fyrir andvirðið. Frá þessu skýrir blaðið
hjóðólfur XVII., 1.—2. tbl., 18. okt. 1869, og lætur mjög vel
yfir árangrinum. Eigi er ljóst, hver annazt hafi viðskipti þessi ytra,
en formaður samtaka þeirra Seltirninga var Magnús Jónsson,
fyrrv. þm. Reykv., kenndur við Bráðræði, merkur dugnaðarmaður,
afi Magnúsar Sigurðssonar bankastjóra. Þótt hér væri í fyrstu
eigi meira á höndum haft en nú var sagt, vakti tiltæki þeirra
Seltiminga mikla athygli víða um land. Er skemmst frá því að
segja, að hinn næsta vetur og fram á vor 1870 risu á legg all-
almenn samtök bænda í ýmsum sveitum sunnan frá Reykjanesi
allt vestur í Dali, er telja má að nokkru leyti a. m. k. runnin
b'á félagi Seltirninganna og af hvötum forgöngumanna þess. Á
sama tíma kemst fullur skriður á stofnun verzlunarfélaga, er náðu
yfir Húnavatnssýslu og Skagafjörð, en stofnun þeirra var frá upp-
f'afi í allnánum tengslum við samtök Eyfirðinga og Þingeyinga,
Gránufélagið. Þess er ekki kostur að rita hér mjög ýtarlega um
samtök þessi syðra og vestra og sögu þeirra, enda liggja heirn-
ildir eigi á lausu. Verður að nægja stutt yfirlit.
I Fréttum frá íslandi 1869 og 1870 er nokkuð vikið að sam-
tökum þessum. Er þar fyrst bent á þá staðreynd, að verzlunin
bafi þyngzt svo síðan 1864, að bændur hafi þurft þrefalt meira