Skírnir - 01.04.1920, Qupperneq 52

130
Um fatnað.
[Skirnir
Á yfirliti þessu má sjá, að loftið er miklu
hlýrra en dúkaefnin. Það er sexfalt lilýrra en
ullin, 19 sinnum hlýrra en silki og 30 sinnum h ýrra en
bómull eða hör. Þá sést það og, að hlýi’ndin spill-
ast stórum við raka. Mest gætir þessa á ull, svo
sem fyr er sagt, enda dregur hún mestan raka í sig.
Hér er þó gert ráð fyrir því, að dúkaefnin hafi dregið í
sig svo mikinn raka, sem þau mest mega, án þess að
verða vot. Enn meir spillast hlýindin ef dúkarnir verða
reglulega votir, og verður minst á það siðar.
Verð dukaefna er mjög misjafnt. Bómull og hör eru
langódýrust, þá ullin, en silkið dýrast. Það er auðvitað
verðmunurinn, sem veldur því hve ódýru efnin eru mikið'
notuð.
Dúkar.
Efni þau, sem hér hafa verið talin, eru venjulega
kembd, spunnin og ofin í dúka. Telja má, að dúkar séu
tvenns konar: ofnir dúkar með uppistöðu og fyrir-
vafi, sem liggja eftir tveim hornréttum stefnum, og
lykkjudúkar, sem gerðir eru úr lykkjum, sem grípa
hverjar i aðra, en svo er í prjónlesi og hekluðum dúkum-
Dúkagerðin hefir eigi aðeins þá þýðingu, að efnin
haldist saman í hæfilega þykkum lögum, er hafa megi í
föt. Dúkurinn fær ætið aðra eiginlegleika en dúkaefnin
hafa, og fara þeir mjög eftir gerð hans. Eirkum breytast
hlýindin að miklum mun.
Þegar dúkaefnin eru spunnin, leggjast hárin eða
trefjarnar í þræðinum aldrei fyllilega saman. MiJli þeirra
verður ætíð mikið af smáurn m i 11 i b i 1 u m (millitrefja-
bilum), sem eru fu 11 af lofti. Þetta loft milli
trefjanna eykur hlýindin stórum, því hreyfing þess verður
lítil í svo smáum og óreglulegum holum. Því snúðminni
sem þráðurinn er, og því stæltara sem efnið er, þess
meiri verða millibilin. Stæling ullarhára veldur því, að
þi'áður úr ull er venjulega mjög holóttur. Þá er og
yfirborð þráðanna misjafnt. Úr sumum efn~