Kirkjuritið - 01.09.1949, Blaðsíða 18
176
KERKJURITIÐ
part veikindum og sumpart hrörnun. Láta mun nærri, að
á hverjum tíma séu 5—8% af íbúunum andlega van-
þroska að meira eða minna leyti, önnur 5—8% sjúkir á
sálinni og 10—15% á hrörnunarskeiðinu, m. ö. o. að 20—•
30% manna sýni sjúklegt hegðunarfrávik af þessum sök-
um. — Þegar út í það er hugsað, að þetta fólk er það, sem
viðkvæmast er fyrir hnjaski lífsins, er skiljanlegt, að
mikill hluti þeirra manna, er leita þurfa prestanna, er
haldinn vanlíðan, sem ekki verður skilin, nema menn
hafi nokkra sálsýkisfræðilega þekkingu, auk almennrar
lífsreynslu.
Sálsýkisfræðin — psykopathologia — er fræðigrein um
sjúkleg sálarleg fyrirbrigði. Eins og hver önnur vísinda-
grein, fæst hún aðeins við almenn atriði, fjallar aðeins um
það í sálarlífi manna, sem hugtök ná yfir og hægt er að
setja fram í meira eða minna almennum setningum. —■
Hún fæst ekki við það, sem einkennir einstaklingana
sem slíka. Það gerir aftur á móti geðveikrafræðin (psykia-
tria), sem beitir kenningum sálsýkisfræðinnar ásamt ýms-
um öðrum fræðum, þ. á. m. fyrst og fremst öðrum grein-
um læknisfræðinnar, til þess að taka afstöðu gagnvart
einstaklingnum.
Það er sálsýkisfræðinni óviðkomandi, þó einnig megi
beita öðru mati á sömu fyrirbrigðin — skoða þau frá
siðfræðilegu, fagurfræðilegu, trúfræðilegu eða einhverju
öðru sjónarmiði. Ekkert er því til fyrirstöðu, að röng
hugmynd geðveiks manns geti t. d. haft mikið fagurfræði-
legt gildi. Ekkert þarf heldur að vera því til fyrirstöðu,
að sjálfspyndingar geðveiks manns geti haft siðfræðilegt
gildi.
Meginkrafa sálsýkisfræðinnar er aðeins hlutlaus athug-
un, umhugsun og skilningur á því, sem raunverulega fer
fram í sjúku sálarlífi manna, eins og það birtist oss í
orðum, fasi og allri framkomu þeirra. Algert hleypidóma-
leysi er einkakrafa hennar. Hún verður að vera óháð
háspekilegum og heimspekilegum skoðunum, siðfræðileg-