Jörð - 01.05.1945, Síða 25

JÖRÐ
23
B. O. B.:
VORMENN
★
EGAR ritstjóri JARÐAR var stúdent úti í Kaupmannahöfn, tók hann þátt í
1 norrænu stúdentamóti, sem haldið var í Finnlandi sumarið 1914, þremur til
fjórum vikum áður en ófriðurinn mikli skall á. Hann var eini íslenzki stúdent-
inn á þeim mikla og undurfagra fundi, er stofnaður var félagsskapur, sem var
nokkurs konar fyrirrennari Norræna Félagsins og nefndist Norræna Stúdenta-
sambandið. Var lítið eitt sagt frá fegurð þess fundar, eins og liún kom hinum
unga íslenzka stúdcnt fyrir sjónir, í greininni „Súómí" í 1. hefti 1. árgangs
JARÐAR. íslendingar höfðu aldrei áður sinnt þessari norrænu stúdentahreyf-
ingu og það kom fundarmönnum því nokkuð á óvart, er hinn umboðslausi ís-
lenzki unglingur fór fram á, að þjóð hans væri ætlaður sami réttur til að mynda
sjálfstæða deild í Sambandinu og hinum, þjóðunum fjórum, með sömu þátttöku
í miðstjórn. Fáeinir danskir stúdentar mótmæltu, studdir einum norskum, undir
forustu hins glæsilega, skáldmælta Ole Björn Kraft, er seinna varð meðal þjóð-
þingsmanna íhaldsflokksins danska. Þá var það, að aðalforingi dönsku stúdent-
anna á mótinu, Kristian Lambek, reis upp og hvessti sín fránu, fögru augu á
þessa landa sína, er honum fannst koma því upp um sig, að þeir skildu ekki
hina norrænu hugsjón, og jafnvel vera landi sínu til nokkurrar minnkunar
frammi fyrir bróðurþjóðum, og sagði þeim skýrt og skorinort, að íslendingum
bæri þessi réttur og að þeir skyldu fá hann og að hann sem Dani, nokkurs konar
eldri uppeldisbróðir íslendingsins, vildi mælast til, að hinum yngsta bróður
væri veittur jafn réttur við hina. Snerust nú flestir hinna dönsku stúdenta til
fylgis við málstað íslendinga, og mun jafnrétti vort ekki hafa verið vefengt
eftir það innan vébanda Norræna Stúdentasambandsins, er m. a. dró upp fána
vorn fyrst allra utan endimarka íslands á norræna stúdentamótinu í Lundsberg
í Vermalandi sumarið 1917.
Þremur missirum seinna, eða svo, var haldinn fundur í Studenterforeningen,
félagi íhalds- og þjóðrækni-sinnaðra stúdenta og var það jafnframt langöflugasta
stúdentafélag Kaupmannahafnar yfirleitt. Þar hafði hinn kunni prófessor Knud
Berlin framsögu og rengdi að vanda rétt íslendinga til fullveldis, og ýmsir aðrir
fæðumenn rengdu getu vora til að lialda uppi fullvalda menningarríki, er ekki
yrði þjóðinni sjálfri fremur til háðungar en heiðurs. Þá reis upp leiðtogi ungra
stúdenta, íhalds- og þjóðrækni-sinnaðra, Kidde að nafni, maður mjög dáður í
sínum hópi um þær mundir, og varði hinn íslenzka málstað með þeim skörungs-
skap, sem honum var laginn. Út frá sinni eigin þjóðrækni og sínum samnorrænu
sjónarmiðum skildi þessi ungi mcnntamaður sögulegan og siðferðilegan rétt ís-
lenzku þjóðarinnar til að ráða sér sjálf og þörf norrænnar samvinnu fyrir sjálf-
stæða þátttöku íslands.
Það mun hafa verið á vetrinum 1917—1918 — heldur en veturinn fyrir — að