Jörð - 01.05.1945, Page 64

62
JÖRÐ
B. O. B.:
Danir í hernámi
★----------------------
ÞAÐ þóttu voveifleg tíðindi víðar en í Danmörku, er það barst út um heim-
inn, þegar á leið daginn 9. aprfl 1910, að þýzki herinn hefði, þann sama
dag, ruðzt yfir landið og tekið Kaupmannahöfn. Hafði litlum vörnum orðið við
komið, sem vænta mátti, cn landamæralið Dana á Jótlandi og lífvörður konungs
í Kaupmannahöfn höfðu þó varizt vasklega, unz þeim barst fyrirskipun um að
hætta bardaganum. bjóðverjar hlutu að ráða, enda landshættir og lega
vitanlega þannig, að vonlaust var um, að varnartilraun fengi nokkru haggað,
með því líka, að engrar bráðrar hjálpar hefði verið að vænta frá öðrunt löndum.
Liðu nú svo nokkur missiri, að fáar fregnir bárust frá Danmörku aðrar en þær,
að samkomulag væri bærilcgt með Dönum og hernámsstórveldinu: Danir hefðu
stjórn landsins að mestu í hendi sór, enda höfðu Þjóðverjar heitið því að skipta
sér ekki af stjórnmálum dönsku þjóðarinnar eða yfirleitt neinu nema því, er
hefði beina bernaðarlega þýðingu. Þótti Dana hlutskipti eðlilcgt í alla staði,
eftir atvikum, þó að ekki þætti ásta’ða til að dást að því.
Og þó risu nú upp mcðal þeirra menn, er að vísu voru þegar um Norðurlönd
taldir meðal hinna ágætustu dönsku þjóðarinnar, en urðu nú víðar kujinir fyrir
drengilega einurð gagnvart ofríkisofureflinu. Einna fremstir þessara manna voru
J. Christmas Möller, hinn víðsýni foringi Ibaldsflokksins danska — nú leiðtogi
Frjálsra Dana í London — og skáldpresturinn Kaj Munk, er segja má, að fært
hafi sjálfan sig að fórn til að tendra lielgan eld brennandi vandlætis um þjóðar-
heiðurinn, í brjósti binnar bóglátu dönsku þjóðar, er e. t. v. hafði — við það að
sameina fágaða hámenningu við vanmáttartilfinningu lítils ríkis, cr sífellt átti
sverð yfirgangsamasta stórveldisins beint yfir höfði sér — vanið sig svolítið á
uppgjafaryfirlætisbros Prédikarans: „Allt er hégómi, aumasti hégómi!" A. m. k.
má svo að orði kveða, að Danir séu að jafnaði seinþreyttir til vandræða og sann-
aðist það einnig í hernáminu. Hins vegar sannaðist engu síður það, sem oft er
mælt, að slíkir menn verði erfiðir viðureignar og æ erfiðari, unz yfir lýkur, sé
þeim ofboðið. Síra Kaj Munk átti vafalaust mestan þátt í því, allra einstakra
manna, bæði með lífi sínu og dauða, að eggja dönsku þjóðina þeirri lögeggjan,
er hún stóðst eigi til lengdar, og kveikja henni í barmi brennandi eld einfaldrar
ættjarðarástar, fórnfýsi og bræðralags. Én þó hefur auðvitað ástandið sjálft orðið
þar þyngst á metunum. Jafnvel án Kaj Munks hefði útkoman orðið svipuð — þó
að seinna hefði orðið — um allshcrjar uppreisn dönsku þjóðarinnar, sem að vísu
er ekki, enn sem komið er, háð með vopnavaldi nema í takmarkaðri mynd leyni-
hreyfingarinnar — og liggja til þess þau knýjandi rök, sem öllum eru ljós.
Þriðja manns a. m. k. ber að minnast þar, sem tveir eru nefndir, af forustu-
mönnum Dana í hernáminu, en það er Kristján konungur tíundi. Er hans mjög