Jörð - 01.05.1945, Blaðsíða 66

64
JÖRÐ
FR. DE FONTENAY sendiherra:
ÁSTANDIÐ í DANMÖRKU
i.
Frá vori til hausts 1942.
EG HEF áður reynt að gera grein fyrir ástandinu í Dan-
mörku,#) eins og það var frá því í apríl 1940 þangað til í
ársbyrjun 1942.
Ég reyndi þá m. a. að gera upp þann reikning, hvað á hefði
unnizt og hvað tapazt hefði í baráttunni fyrir sjálfstæði og at-
hafnafrelsi í innanlandsmálum Danmerkur.
Meðal þess, sem unnizt hefur, ber fyrst og fremst að nefna
stórfenglega þjóðrækniseiningu. Þrátt fyrir alla ritskoðun hafa
orðið árangurslausar allar tilraunir til þess að smeygja áhrifum
þýzks anda inn í danskt þjóðlíf. Dönsk menningaröfl hafa svo
að segja einhuga risið öndverð gegn slíkum tilraunum. Háskól-
inn og aðrar menntastofnanir og kirkjan hafa sameinast í bar-
áttunni fyrir því, að danskt menningarlíf geti lifað áfram í
anda þjóðlegra einkenna sinna frá fyrri tímum. Þetta hefur
tekizt til Jressa og það hefur sömuleiðis heppnast, að verja
æskulýðinn fyrir óheppilegum, erlendum áhrifum.
í stjórnmálum hefur einnig tekizt að halda í nokkur mikils-
verð grundvallaratriði:
1) Að atiiafnafrelsi sé ekki liundið fyrirfrarð, nema þangað
til friður er saminn. 2) Skipun dönsku stjórnarinnar verður
ekki breytt nema með samkomulagi konungs, stjórnar og þjóð-
hollra Jringflokka. 3) Viðurkennt sé danskt réttarfar í höndum
Dana sjálfra. 4) Ríkið sjálft getur ekki flutt út danska verka-
menn eða hermenn, þó að nú sé lieimilt að safna sjálfboða-
liðum.
Þessi grundvallaratriði eru hingað til virt af hinu erlenda
yfirráðavaldi. Allur almenningur í Danmörku heldur dauða-
haldi í þessi grundvallaratriði, og honum gremst einnig
*) í fyrirlestri, sem ég flutti í Dansk-íslenzka félaginu í Reykjavík, 26. febrúar
1942: er sú fyrirlestur birtur í „Skírni" þess árs.