Jörð - 01.05.1945, Blaðsíða 67

JÖRÐ
65
hver sú ráðstöfun ríkisins, sem virðist losa Danmörku úr
tengslum við norrænar frændþjóðir. Það hefur tekizt enn fyrir
danskan þjóðmálaþroska að halda þessum virkjum, þótt ákaft
liafi verið að þeirn sótt.
Þegar Stauning forsætisráðherra veiktist í vor, var flokks-
bróðir hans, Vilhelm Buh'l fjármálaráðherra, settur í hans stað,
þó að það væri Þjóðverjum þvert um geð. Þegar Stauning féll
frá skömmu seinna, var eftirmaður hans fyrirfram ákveðinn.
Buhl hélt velli og stefnan var óbreytt frá því sem áður var.
í réttarfarinu tókst einnig að halda velli — en að vísu með
miklum erfiðismunum. Einkum sló í harðbakka, þegar Ge-
stapo í fyrsta skipti tók fastan danskan þegn, sagnfræðinginn
dr. Viihelm la Cour. Hann hafði skrifað þrjá bæklinga, sem
beindust mjög eindregið í þjóðræknisátt og voru lesnir lands-
hornanna milli, einkum af æskulýðnum. Hann renndi m. a.
undir málstað sinn sams konar rökum og heimspekingurinn
Fichte gerði áður, í sínum frægu háskólaræðum til þýzku þjóð-
arinnar gegn ofríki Napóleons. Vilhelm la Cour var samt feng-
inn í hendur dönsku dómsvaldi og hann var dæmdur í 80 daga
fange'lsi fyrir það, að spilla sambúðinni við „útlönd“, eins og
það var orðað. En konungur veitti honurn áheyrn, áður en
hann fór í fangelsið. Flótti Christmas Möllers til Englands
varð einnig til þess að í odda skarst.
Þótt við Danir séum sjálfir þeirrar skoðunar, að við höfum
haldið velli í menningarmálum og innanlandsstjórn, þá er
það, þegar öllu er á botninn hvolft, ekki annað en dómur í
eigin sök og mætti hugsa sér, að það sé ímyndun, okkur til
huggunar og hughreystingar. Ég vil þess vegna heldur hlusta
eftir áliti erlendra manna, sem málin þekkja og heyra þeirra
dóm.
Ameríski blaðamaðurinn Howard K. Smith hefur skrifað
góða bók, sem heitir „Síðasta lest frá Berlín“, og eru þar beztu
lýsingar, sem ég þekki á sálrænum einkennum Nazismans. Lýs-
ing hans á þessari nýju manntegund, sem hann telur sig hafa
fundið í Þýzkalandi og kallar „liomo militaris", er ósvikið
meistaraverk. Hann segir frá vaxandi andúð Dana í sambandi
við undirskrift and-kommúnista-sáttmálans og talar um
5