Eimreiðin - 01.01.1924, Blaðsíða 42

38 FRUMEINDAKENNING NÚTÍMANS eimREIÐIN
(Helium) er lofttegund, sem fanst skömmu fyrir seinustu alda-
mót. Alfageislarnir fara með hraða, sem er V20—Vi5 af hraða
ljóssins. Betageislarnir geta náð hraða, sem nálgast mjö9
ljóshraðann.
Alfageislana hafa menn getað notað á mjög einkennilegaf
hátt, til þess að rannsaka byggingu frumeindanna. Og eg skal
strax lýsa því, hvernig Rutherford hugsar sér frumeindirnar
gerðar. Þær hafa þá fyrst og fremst kjarna, þar sem megin-
hluti efnisins er saman kominn. Kjarninn er hlaðinn pósitívu
rafmagni, og utan um hann eru svo fleiri eða færri rafeindir,
nægilega margar til þess að gera frumeindina í heild sinni
órafmagnaða, því það er alt efni og þar með líka frumeind-
irnar í venjulegu ástandi. Svo sem kunnugt er; draga hlutir
með gagnstæðu rafmagni hver annan að sér, og rafmagnsafliö
frá kjarnanum heldur rafeindunum í námunda við kjarnann
og fær þær til þess að ganga í brautum utan um hann, en
mismunandi langt í burtu, á líkan hátt og aðdráttarafl sólar-
innar heldur plánetunum á braut sinni. I kjarnanum eru einm9
fleiri eða færri rafeindir (undantekning er vetniskjarninn), en
þar eru þær fast bundnar af hinu pósitiva rafmagni, að vísu
ekki svo, að þær geti ekki losnað, og nægir í því efni að
benda á betageislana frá hinum geislamögnuðu efnum, þvl
þar eru á ferðinni rafeindir, sem losnað hafa frá kjarnanum
og þeytast út frá frumeindinni með afskaplegum hraða. Þess-
ar rafeindir í kjarnanum og hinar, sem eru á ferðinni utan
um hann, telja menn að hafi mjög ólíka þýðingu fyrir eigin-
leika frumeindanna, þannig að hinar ytri rafeindir ráði þar
mestu um.
Með þessari kenningu Rutherfords hefði mátt ætla, að stórt
spor væri stigið í áttina til þess að leysa úr þeim gátum, sem
óráðnar voru bæði í efnafræði og eðlisfræði, en þó virtist 1
fyrstunni svo, sem nú væri öllu í voða stefnt, að þeim grund-
velli, sem mikill hluti eðlisfræðinnar, svo nefnd »elektrodyna-
mik«, er bygð á, væri kollvarpað. Það var fyrst og fremst
rafeindakenning sú, sem kend er við Hollendinginn Lorenz,
sem ekki gat samrýmst frumeindakenningu Rutherfords. Þess-
ari kenningu vildu menn þó halda í lengstu lög, einkum
meðan ekki var fundið annað betra, til þess að setja í stað-