Eimreiðin - 01.01.1944, Blaðsíða 40

20
FÖSTUHUGLEIÐINGAR
EIMREIÐIN
sem dæmi, að jafnvel trúlaus maður tekur ósjálfrátt ofan, þeg-
ar hann stígur inn í kirkju, J)ótt hún sé mannauð. Að taka ofan
hattinn, Jiegar maður geilgur í kirkju (en ekki t. d. í heyhlöðu),
er helgisiður, litúrgisk athöfn; næsta stigið er að hneigja sig fyr-
ir krossinum og knékrjúpa sakramentinu. Litúrgían er, eins og
öll táknleg list, mjög hundin. Hún tjáir, auk orðsins, í tónum,
litum og mannlegum lireyfingum ýmis meginatriði kenningar-
innar. Sérhver hreyfing, sem gerð er fyrir altarinu í messunni,
liefur fasta merkingu. Hvert smáatriði guðsþjónustunnar er
grundvallað á sjálfri guðfræðinni, og á sögu langt aftur í aldir,
stundum meira að segja forkristilegan uppruna, auk Jiess að
vera þáttur í uppbyggingu trúarathafnarinnar sem listrænnar
heildar. Það má með fullum rétti nefna litúrgíuna táknmál rétt-
trúnaðarins í formi guðsþjónustunnar. Og sakir þess, hve lit-
úrgían stendur í órofa tengslum við guðsþjónustuna sjálfa, hafa
vitanlega oft risið deilur milli litúrgiskra skóla, en Jiær deilur
voru í eðli sínu deilur um guðfræðina alla, og jafnan leiddar
til lykta á kirkjuþingum. Af þessum ástæðum einum er óhugs-
andi, að siðbótarflokkar (,,villutrúarmenn“) geti notað hina
kirkjulegu litúrgíu í sínum guðsþjónustum, því hún táknar ann-
að en þeir trúa. Til eru prótestantiskir smáflokkar, sem
liafa reynt Jietta, t. d. „frjálskaj)ólskir“, en J>ar verkar guðsþjón-
ustan aðeins sem innantómur spjátrungsskapur og látalæti. Óll
siðbót er vitaskuld óaðskiljanleg haráttu gegn litúrgíunni yfir-
leitt, })ar sem litúrgían er aðeins ytri tjáning á hinum innra
veruleik þeirrar kenningar, sem á að „siðbæta“. Benediktsmunk-
ar eru í senn mestir fagurfræðingar og fagurkerar helgisiðalist-
arinnar innan gervallrar kirkjunliar, meðal annars vegna hins
fagra liófs, sem sú regla ástundar umfram allt í hverju efni.
Friður er einkunnarorð J)eirra, og allir eiginleikar friðarins, J>ar
á meðal mýkt, ljúflyndi og birta, einkennir guðsj)jónustugerð
þeirra. Þeir liafa nú um síðasta aldarskeið mjög kappkostað að
göfga hinn litúrgiska söng fortíinans, gregóriska sönginn, án
}>ess að láta hann J>ó missa nokkurs í af liinu meinlætalega inni-
haldi sínu; en um litúrgiskan söng liafa löngum staðið liarðar
deilur.
Það er allfjarri liöfundi J>essarar greinar að látast vera fræði-
maður í kirkjulegum lielgisiðum; ef satt skal segja lief ég aldrei