Eimreiðin - 01.05.1967, Page 47

FJÁRHAGSFORSENDUR ÁRNASAFNS
135
þegar hann gekk að eiga konuna, þá hefur það allar likur á móti sér, að
hjá honum hafi það nokkru ráðið um hjónaband þetta, að konan var
vel efnum búin, og að því er handritasöfnunina snertir þurfti Á. M.
ekki, er hér var komið, neinnar sérstakrar fjárstyrkingar til þess að sinna
því hugðarefni.
Hins vegar afsannar þetta heldur ekki, að Á. M. hafi að einhverju leyti
gengizt fyrir peningum konunnar, og það kannski ráðið úrslilum um
kvonfangið, svo sem F. J. lætur liggja að. Og sé gengið út frá, sem menn
hafa gjarnan viljað trúa, að konan hafi verið óásjáleg — auk aldursins,
— þá náttúrlega berast böndin að Á. M. að þessu leyti. Það kann nú að
sýnast heldur fánýtilegt rannsóknarefni hvernig kona þessi liefur litið
út, eða hvað menn hal'a „séð við hana“, sem svo er kallað. En á því gæti
það samt oltið, hvort talið verður líklegra, að Á. M. hafi fyrst og fremst
gengizt fyrir peningum hennar, eða livort aðrar venjulegri og mannlegri
hvatir hafi þar legið að baki. Það má velta jressu fyrir sér sem krossgátu,
svona til garnans, ef ekki annars. Vitaskuld er hér ekkert áþreifanlegt við
að styðjast, nema ef vera skyldu ummæli Jóns Grunnvíkings um „hús-
krossinn“. En Jjau verður að taka með mikilli varúð. Þegar Jón kemur
á heimili Jreirra hjóna eru þau búin að vera gift 17 ár, og aldurs-
munurinn þá orðinn tilfinnanlegri, sem skiljanlegt er, konan orðin gam-
almenni síðari árin, og líklega sjúklingur, svo sem sjá má nokkur deili
af samtíma bréfaskriftum. Þessi ummæli Grunnvíkingsins sanna Jrví
ekkert, hvorki um útlit konunnar, né Jjær hvatir, sem réðu Jjví á gift-
ingardegi, að Á. M. valdi sér Jressa konu til fylgilags og lífsleiðsögu.
Ég vil nú leyfa mér, að setja Jrað fram sem mína persónulegu skoðun,
að konan muni hafa verið þokkalegasti kvenmaður, og að Á. M. hafi
gifzt henni af því hann var „hrifinn" af henni, eða hvernig við orðum
Jtað, en ekki í ábataskyni og alls ekki vegna handritasöfnunarinnar.
Hér koma vitaskuld ekki til greina neinar „sannanir", heldur einungis
vissar tilgátur eða líkur. Til dæmis sýnast mér bréf Á. M. til konunnar
benda eða geta frekar bent til Jæss, að hann hafi raunverulega verið
hrifinn af henni, enda Jx')tt viðurkenna verði, að bréf séu fremur léleg
heimiklargögn í slíkum efnum. Hann ávarpar hana (t. d.) „Hierte aller-
kierste“, „söde ducke“ o. s. frv. Það athugast J)ó hér, að Á. M. var mjög
frábitinn allri mærð og pempíidiætti í bréfum sínum, — (allt „orðskrúð
og rósamál var honum andstyggð", segir F. J.) — Þess vegna er Jxað frem-
ur ólíklegt, að hann hefði notað Jretta orðalag eins og „söde ducke“,
nema af því konan hafi verið nett og fínleg og (líklega) fríðleikskona.
Hann hefði a. m. k. aldrei orðað Jretta Jrannig, ef hún hefði verið svo
gömul og ferleg á að líta, sem menn hafa stundum viljað vera láta.
Hér er ekki úr vegi að benda á, að svo virðist sem kynni þeirra
Árna muni hafa staðið dýpri rótum, og lengra aftur í tírna, en rnenn