Eimreiðin - 01.05.1967, Síða 58

146
EIMREIÐJN
nefndar. Og ekki hafði Finnur Jónsson háar hugmyndir um þessi „áhuga-
mál“ frúarinnar og „interesser nok til at knytte de to mennesker samm-
en“. Hann segir þvert á móti, að hún hafi ekki haft „ringeste begreb om
hans (þ. e. Á. M.) studier og aandelige intresser“. Var og varla við því
að búast, af óbreyttri almúgakonu á þeirri öld, enda var skilningur
rnanna og áhugi á slíkum fræðum yfirleitt af skornum skamrnt, þ. á. m.
einnig lijá lærðum mönnum þeirra tíma.
Ekki svo að skilja, að þessi áróður sé neitt nýr af nálinni og reyndar
furða hvað hinum dönsku háskóla- og safnmönnum endist þetta nudd.
Fyrir meir en 100 árum kom Werlauff með þá kenningu að safn A. M.
myndi liafa tvístrast, ef peninga þessarar konu hefði ekki notið við, eða
ef konan hefði verið eitthvað yngri! (T. f. Oldk. 1836). Vitaskuld er
þetta allt saman glórulaus heilaspuni, og annað ekki. Það mætti þá
allt eins vel snúa dæminu við: Hefði Á. M. ekki gifzt þessari konu myndi
hann hugsanlega/sennilega hafa ílengst (gifzt?) á íslandi, og safnkassarn-
ir aldrei verið fluttir út, og þess vegna aldrei lent í brunanum. Og
e. t. v. liefði meira af safninu bjargast úr eldinum, ef konan hefði ekki
tekið heimilisvagninn til brúks fyrir sjálfa sig og danska vinkonu sína,
og björgun og burtflutningur safnsins þess vegna setið á liakanum, þar
til um seinan var. Það er endalaust hægt að velta þessu fyrir sér, og
kemur í engan stað úr þessu. „Óhollur heilaspuni leiðir afvega,“ segir
Sírak.
Það hefur lengi verið árátta hjá þeirn andstæðingum handritamálsins í
Danmörku, að reyna að „innlima" Árna Magnússon og telja hann Dana,
eða a. m. k. meiri Dana en íslending. Prófessorinn er einnig með til-
burði í þessa átt, en þó í dulbúnu formi ,eins og fyrri daginn. Hann
reynir ekki fyrir sér um ættfærslur að þessu sinni, enda ekki hægt unr
vik. En hann fer hina leiðina. Hann viðurkennir, að Á. M. hafi komið
frá íslandi, en einungis sem fátæklingur, „fattig islandsk student,“
og — það sem við höfum ekki vitað áður, — að líf hans hafi þá vantað
„undirstöðu“ og „innihald" (!). Óbeisinn unglingur það. En úr þessu
liafi ræzt heldur betur, því nú tóku Danir við honum, og „köbenhavnsk
lærdomsmiljö," sem höf. kallar svo, sem síðan „pa fundamental vis
prœgede lians liv og gav det indhold,“ (lbr. m.). Nú var það ekkert
minna! Síðan kom „rigt giftermál,“ „betydelig medgift,“ og loks
„prompte elevation pá den sociale rangstige," í „det danske monarki.“
Enda hafi Á. M. í nœstum 50 ár (sic) verið „knyttet til“ Khafnarháskóla,
og þess vegna tilheyrt „videnskabeligt og kulturelt et köbenhavnsk
lærdomsmiljö," eins og fyrr er sagt.
Það má segja um þessi fræði höfundar líkt og einn kollega hans sagði
við páfann forðum, þegar honum ofbuðu ýkjurnar í Hans heilagleika
um Flóaáveituna: „Allt var nú þetta mjög orðum aukið hjá yður, heilagi