Eimreiðin - 01.05.1967, Page 59

FJÁRHAGSFORSENDUR árnasafns
147
faðir.“ Á. M. var ekki svo bágur þegar hann kom af íslandi, sem höf.
vill vera láta. Óvenjulegar gáfur og námsáhugi, (byrjaði að læra latínu
6 ára og grísku og stærfræði 10 ára,) voru honum bæði „fundament“
og „indhold“ í lífinu, svo og ættgróin tilfinning fyrir íslenzkri sögu.
Ekkert af þessu sótti hann í danskt „lærdomsmiljö". Það eru og foráttu-
ýkjur, að Á. M. hafi verið „næstum 50 ár“ við Hafnarháskóla. Sannleik-
urinn er sá, að hann var aðeins tvö ár við nám (guðfræði) við Háskólann,
það var allt af sumt. Og ekki lærði hann þar neitt í þeirri fræðigrein,
sem liann síðan helgaði lífsstarf sitt. Eftir að prestsnáminu lauk, hvarf
hann frá Háskólanum heirn til íslands. „Dette har sikkert vecret afgör-
ende for hele hans Liv“ segir F. J. í Salm. Leks. Svo að ekki ber þeirn
nú alltof vel saman prófessorunum. Síðan tók við handritasöfnun, jarða-
bókarstörf o. fl., og var þeim ekki lokið fyrr en 1713. Þá eru ekki eftir
nema 17 ár, sem hann gat talist „knyttet til“ Hafnarháskóla, en þó mun
það hafa verið meira að nafninu til, því hann er yfirleitt ekki talinn
hafa haft þar neina kennslu á hendi.
Það er þess vegna mjög villandi hjá háttv. höf., þegar hann reynir
að tengja vísinda- og lífsstarf Árna Magnússonar við danskt „lærdoms-
miljö“ sérstaklega. Lærdómur Á. M., og lífshugsjón, var af islenskri rót,
enda fyrst og fremst helguð íslandi og íslenskri sögu. Og það mætti
orða það svo, að hann hafi flutt út með sér aldagróið islenzkt lœrdóms-
„miljö,“ á þessu sviði. Samstarf þeirra Á. M. og Bartolins, (ekki þess,
sem gerði „erfðaskrána"), varð báðum farsælt og öllum aðilum ávinn-
ingur, en að öðru leyti verður ekki séð, að Á. M. hafi átt neinu sérstöku
atlæti að fagna, frá Háskóla, Hæstarétti né danskri lærdómsstétt yfir-
leitt. Enda vafasamt, að hann hafi talið sig þar í neinni þakkarskuld,
nema síður væri.1) Og fráleitt hefði liann kært sig um að vera talinn
eitthvert afsprengi al' „köbenhavnsk lærdomsmiljö,“ svo sem höf. lætur
liggja að. Sérgrein hans, bæði „videnskabeligt og kulturelt," var islenzk
fornfræði og bókmenntir, „þau dýru membrana, sál íslands," en í þeim
efnum mun „köbenhavnsk lærdomsmiljö“ þeirra tíma varla hafa haft
honum miklu að miðla. í handritasöfnun sinni og fræðastörfum taldi
hann sig vera að vinna fyrir ísland, (þó í sumu bæri af leið), og leit
áreiðanlega aldrei á sig öðruvísi en íslending. Um þetta tekur af skarið
bréf hans til sjálfs konungsins, 12. nóv. 1720, þar sem hann talar um
„mit fœdreland Island.“ En sjálfur hann á að vera öllum mönnum
1) Sannleikurinn er sá, að Háskólinn virðist lengst af hafa verið fremur
óvinveittur og mótsnúinn Árna Magnússyni, prófessorarnir rægðu hann bein-
línis, svo sem t. d. má sjá af bréfum: „Vores professorer ere ikke vel tilfreds
nted denne Collega, etc.“ Sjálfur vildi Á. M. (lengi vel?) ekki (láta) kalla sig
prófessor. Og eitt sinn sótti hann m. a. s. um embætti burtu úr Danmörku.
(Werlauff).