Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.11.2000, Blaðsíða 30

Tímarit lögfræðinga - 01.11.2000, Blaðsíða 30
ar öðrum, svo sem stjórnarskrárákvæði almennum lögum og lög framar reglugerð- um. Aðrar réttarheimildir verði einar lagðar til grundvallar úrlausn mála svo sem sett lög til að ákvarða refsingu. Annars séu hendur dómstóla og annarra úrlausnaraðila tiltölulega óbundnar. Rökstuðningur dómara fyrir hinni lögfræðilegu úrlausn virðist sjaldan vandantál hér á landi enda hafa íslenskir embættisdómarar nrenntun sem miðar að því að gera þeim fært að beita réttarreglum við úrlausnir lögfræðilegra ágreiningsefna.55 Verður ekki farið nánar út í skilgreiningar á því í þessu sam- hengi en í 3. kafla hér á eftir, einkum liðum 3.1, 3.2 og 3.3, verður lýst aðferð- um sem beitt er við rökstuðning niðurstöðu í dómsmáli. Það mun varpa nánara Ijósi á það sem hér um ræðir. 2.3 Venjur Venjur hljóta að ráða miklu um það hvemig rökstuðningi beri að haga í dómi. Þetta leiðir af því að í réttarfarslögum er gert ráð fyrir að form og efni dóms fari eftir eðli og umfangi málsins svo og þeirri framkvæmd sem dómstólar beiti í dómasamningu. I greinargerð með frumvarpi til laga um meðferð einkamála í héraði, sem varð að lögum nr. 85/1936, segir að í réttarfarslögum verði aðeins höfuðreglumar um efni dóma og form gefnar. Framkvæmdin og eðli hvers máls skapi þær framvegis framar en löggjöfin, eins og verið hafi fram að því.56 Þessar viðmiðanir eru óbreyttar í núgildandi lögum um meðferð einkamála nr. 91/1991. Sömu sjónarmið eiga við um form og efni dóma í opinberum málum. Dómasamning fer samkvæmt þessu eftir venju og því hvers eðlis málið er sem lagt er fyrir dóminn. Sama á því við um rökstuðning en í réttarfarslögum eru ekki bein fyrirmæli um hvemig eigi að haga honum. Hann fer að verulegu leyti eftir því hvernig málið er vaxið og eftir venjum sem mótaðar hafa verið í 55 Sem dæmi um slík vandamál má þó nefna röksemdir í Hæstaréttardómi 1990, bls. 2, sem hafa vakið spurningar um beitingu réttarheimilda og fjallað er um í Tímariti lögfræðinga: „Alþjóðlegir mannréttindasáttmálar og íslenskur landsréttur" eftir Ragnar Aðalsteinsson í 1. hefti 1990, bls. 3- 27; „Réttarheimildir og lagatúlkun“ eftir ritstjórana Friðgeir Björnsson og Steingrím Gaut Krist- jánsson í 3. hefti 1990, bls. 129-132 og „Kenningar og raunveruleiki" eftir Jón Steinar Gunn- laugsson í 4. hefti 1991, bls. 242-244. Jón Steinar bendir á í bókinni Deilt á dómarana að rökin fyrir niðurstöðu vanti í Hæstaréttardómum sem hann tilgreinir. I grein hans „Dómarar og opinber gagn- rýni“ í Tímariti lögfræðinga, 2. hefti 1992, bls. 137 bendir hann m.a. á að sumar dómsniðurstöður Hæstaréttar „virtust helgast af einhvers konar persónulegum eða hálfpólitískum skoðunum dómar- anna án þess að eiga mikið skylt við lögfræði". 1 greininni „Lausung í lagaframkvæmd" eftir sama höfund í sama riti, 2. hefti 2000, er á bls. 146-147 fjallað um dóm Hæstaréttar frá 16. desember 1999. A bls. 147 segir að í raun og veru feli dómurinn í sér „fráhvarf frá hefðbundnum aðferðum við meðferð réttarheimilda án þess að nokkur viðhlítandi skýring sé gefin á forsendum fyrir því háttalagi". Höfundur nefnir aðrar úrlausnir í dómum Hæstaréttar sem hann telur á bls. 149 að sýni „að nokkurrar lausungar sé tekið að gæta við meðferð réttarheimilda í lagaframkvæmd á Islandi". 56 Alþingistíðindi 1935 A, þskj. 448, bls. 978. 196
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Tímarit lögfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.