Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.11.2000, Blaðsíða 62

Tímarit lögfræðinga - 01.11.2000, Blaðsíða 62
um 80% mengunar sjávar og er því án efa veigamesta uppsprettan.5 Mengun frá landi stafar frá athöfnum mannsins meðfram ströndum, sem og lengra inni í landi, og berst að mestu til sjávar með straumvötnum. Þessar athafnir hafa mest áhrif á lífríki sjávar við strendur landsins en mengun, sem reynst getur hættuleg heilsu manna og lífríkinu, berst einnig langar leiðir í vatnsfarvegi, hafstraum- um og í andrúmsloftinu. Meginþorri mannkyns býr meðfram ströndum og byggð virðist sífellt þéttast á þeim svæðum. Heilbrigði og stundum afkoma slíkra byggðarlaga er háð heilbrigðu lífríki hafsins meðfram ströndum. Helstu uppsprettur mengunar sem berast frá landi og skaða lífríki sjávar eru eftirfarandi:6 1. Skólp getur bæði komið frá íbúðarbyggð sem iðnaði. í skólpi frá íbúðar- byggð er að finna ýmis mengandi efni og efnasambönd; lífræn efni, nær- ingarefni og gerla, en í frárennsli frá iðnaði er einnig að finna önnur efni, svo sem olíuefni, þungmálma og þrávirk efni. 2. Þrávirk lífræn efni eyðast seint í umhverfinu. Efnin safnast fyrir í lífverum vegna mikillar leysni í fitu og lítils útskilnaðar og margfaldast styrkur margra þeirra því ofar sem lífverurnar eru í fæðukeðjunni. Helstu uppsprettur þrá- virkra lífrænna efna á landi eru ýmis konar iðnaður, landbúnaður og sorp- brennsla7 en leiðir þeirra til sjávar liggja með loftstraumum, ám og fráveitum. Margt bendir til þess að loftstraumar séu helstu flutningsleiðir margra þessara efna vegna þess að þau finnast í töluverðu magni langt frá þekktum upp- sprettum. Sýnt hefur verið fram á að mörg þessara efna geta haft mjög skað- leg áhrif á menn og aðrar lífverur. Þau geta orsakað breytingar á æxlunar- færum lífvera og áhrif geta einnig komið fram í næstu kynslóð á eftir þeirri sem kemst í snertingu við efnin. Sum þeirra eru krabbameinsvaldandi og meðal klórkolefnissambanda eru allra eitruðustu efni sem þekkjast. 3. Geislavirk efni er að finna í umhverfinu bæði vegna athafna mannsins og sem hluta af náttúrunni. Uppruni geislavirkra efna af mannavöldum í um- hverfinu eru að langmestu leyti vegna einhvers konar notkunar á kjarnorku. Helstu uppsprettur eru tilraunir með kjarnorkuvopn í andrúmsloftinu, kjarn- orkuiðnaður (einkum frá endurvinnslustöðvum) og kjarnorkuslys. 4. Þungmálmar eru frumefni sem öll er að finna í einhverjum náttúrulegum 5 Brubaker, Douglas: Marine Pollution and International Law - principles and practice. London 1993, bls. 33. Hér eftir vísað til sem „Brubaker". 6 Samantekt þessi á tegundum og uppruna mengunar í landi er aðallega byggð á upplýsingum sem er að finna á heimasíðu Hollustuvemdar ríkisins, www.hollver.is, og er hluti af tillögu Hollustu- verndar ríkisins að drögum að Framkvæmdaáætlun Islands gegn mengun sjávar frá landstöðvum, sem nánar er fjallað um í kafla 5. 7 Sem dæmi um hvers konar efni þetta em má nefna plastefni, leysiefni, aukaefni frá meðhöndlun vatns með klóri og bleikingu pappírs og skordýra- og illgresiseitur. Náttúruleg ferli, eins og sinu- og skógarbruni, eru einnig uppsprettur slíkra efna og í örlitlum mæli starfsemi plantna á landi og þörunga í sjó. 228
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Tímarit lögfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.