Hugur - 01.01.1997, Blaðsíða 19

Hugur - 01.01.1997, Blaðsíða 19
HUGUR Sannleikur og suttungamjöður 17 nokkum hátt því sem aðrir nefna sömu nöfnum? Hugur einn það veit er býr hjarta nær einn er hann sér um sefa ...18 orti guðinn sem stal suttungamiðinum. Hef ég nokkra sönnun fyrir því að það sem August Stramm kallar „þunglyndi“ í kvæði sínu sé sama fyrirbærið og ég nefni þessu nafni? Svarið við þessari spumingu má finna í einkamálarökum Wittgensteins sem rétt eins og Óðinn er talinn með guðum af mörgum. Hann segir að tómt mál sé að tala um skynjun sem er algerlega einstaklingsbundin. Orðið „skynjun“ er hluti af sameiginlegum orðaforða okkar. Því hlýtur beiting orðsins að lúta sameiginlegum reglum, einnig er við beitum því í launkofum hjart- ans.19 Auk heldur segir Wittgenstein að við getum ekki dregið skarpa markalínu milli þess innra og þess ytra, sálarlífs og atferlis. Til að skilja hræringar í sálartetrinu þurfum við ytri kvarða.20 Orð eins og „sársauki“ er aðeins skiljanlegt í ljósi slíkra mælikvarða, kvarða sem aðrir geta beitt en ekki einungis sá er finnur fyrir sársaukanum. Við höfum lært að nota orðið sem þátt í atferli sem aðrir geta athugað (,,observerað“). Sársaukaatferlið samanstendur af öskrum, grettum og því að beita máli með sérstökum hætti, æpa til dæmis „mér er illt!“ Sársaukakenndin er órjúfanlegur þáttur þessa ferlis og því ekki lukt inni í sálarkirnunni.21 Svipað gildir um innistöður þær sem ég hef nefnt áður í þessum lestri. Þær eru ekki algerlega einstaklingsbundnar, ekki læstar inni í hugarfylgsnum okkar. Nú er líklega kominn tími á að tengja þessar pælingar þögulli þekkingu. Það vil ég gera með því að rökstyðja þá skoðun að þekking okkar á tilfinningum á borð við þunglyndi sé þögul. Til stuðnings þeirri staðhæfingu mun ég hvetja mér til víggengis ýmsa kappa og skal fyrstan frægan telja Frank Palmer. Palmer þessi er Breti af húsi og kynþætti Wittgensteins og gaf nýlega út ágæta bók um bók- menntir og siðvit. Hann vill spinna við þau spekimál Gilberts Ryle að greina beri milli „knowing how,“ þess að kunna og „knowing that,“ þess að vita eitthvað um tiltekið viðfangsefni. Maður getur 18 Úr Hávamálum, 95. erindi, t.d. í Úr Mímisbrunni (Reykjavík 1990), bls. 38. 19 Wittgenstein (1958), grein 261, bls. 93. 20 Sama, grein 580, bls. 153. 21 Sama, greinar 244-246, bls. 89.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.