Dvöl - 01.03.1937, Síða 18

BO
D V 0 L
hjarta mitt. En mér þykir meira
gaman að Goethe ogShakespeare,
þar að auki yrki ég ljóð og læri
guðleysi hjá gömlum, spökum
Englendingi. Það er óttalega leið-
inleg kenning, en sennilega rétt“.
Þetta var of mikið. Honum er
á augabragði skipað að fara úr
Odessa og heim á búgarð for-
eldra sinna. Þar er hann fangi í
tvö ár, og faðir hans skipaður
til að líta eftir 'honum og opna
bréf hans. Samkomulagið milli
feðganna fór nú alveg út um
þúfur, og þreytti Pusjkin gamla
manninn svo, að hann flutti til
Moskva. Pusjkin varð einn eftir
á góssinu, en engu frjálsari.
1825 deyr Alexander fyrsti.
Pusjkin fann á sér, að eitthvað
var á seyði í höfuðborginni, og
lagði af stað. Er hann hafði
skammt farið, mætti hann nokkr-
um klerkum. Hann var afar-hjá-
trúarf'ullur, eins og allir Rússar í
þá daga. Honum þótti þetta svo
illur fyrirboði, að hann ákvað að
snúa afifur. Sennilega hefir það
boi’gið lífi hans, eða forðað hon-
um frá æfilangri Síberíuvist. 14.
des. brauzt bylting út við valda-
töku Nikulásar fyrsta. Uppreist-
armenn voru margir af helztu
ættum landsins og hámenntaðir
menn. Þeir álitu, að nú væri
stundin komin til þess að brjóta
á bak aftur átthagafjöturinn og
stofna lýðveldi. Uppreistin var
barin niður með blóðugri grimmd
og fyrir kvöldið voru foringjarn-
ir í fangelsi. Margir af þeim voru
nánustu vinir Pusjkins frá' skóla-
árunum. En þeir höfðu ekki trú-
að honum fyrir áformum sínum,
af því að þeir óttuðust, að það
kynni að leiða hann í glötun. Líf
hans var qf dýrmætt í þeirra aug-
um til þess að þeir vildu hætta
neinu.
Pusjkin sendi keisara bænar-
skjal og bað um frelsi sitt. Keis-
arinn sendi mann eftir honum og
bauð honum að koma á fund
sinn; ræddust þeir margt við.
Meðal annars spurði keisarinn:
„Hvar hefðir þú verið.ef þú hefð-
ir verið hér 14. des?“ „Á Senato-
torginu, meðal uppreistarmann-
anna“, svaraði Pusjkin. Fleira
fór þeim á milli og furðaði öll
skriðdýr hirðarinnar á djörfung
og hreinskilni Pusjkins. Þegar
Pusjkin var farinn, sagði Niku-
lás keisari. til ósegjanlegrar
undrunar fyrir þá, sem við voru
staddir: „Nú hefi ég talað við
gáfaðasta mann Rússlands".
En þó að hann fengi í orði
kveðnu frelsi, var hann alltaf
undir eftirliti. Iíann slapp aldrei
úr járngreipum Nikulásar fyrsta.
Hvað eftir annað bað hann um
fararleyfi til útlanda, en var neit-
að. Hann var alltaf undir rit-
skoðun með bréf sín, jafnvel þau,
er hann ritaði konu sinni. Hann
bað um að mega fara úr Péturs-
borg, en var neitað. Til dauða-
dags barðist hann um í viðjum
þeim, er Nikulás fyrsti hafði á