Morgunn - 01.12.1954, Blaðsíða 62

140
MORGUNN
eða skemmt fiðluna sína. Listamaðurinn er ekki sjálfur
hið skemmda hljóðfæri.
Heimspekilega sinnuðum mönnum vil ég segja, að þetta,
sem ég nú hef sagt, er í fullu samræmi við þá hugmynd
heimspekinnar, sem flestir aðhyllast nú.
Enginn hugsandi maður telur heilann og hugann vera
eitt og hið sama. Þegar þú segir „ég“, þá áttu ekki við heila
þinn fremur en þú átt við hnefa þinn. Þú notar heilann til
að hugsa. Vitanlega er ekki nokkur ögn eftir í dag af þeim
heila, sem var í höfði þínu fyrir tuttugu árum, samt veiztu
vel, að þú gerðir sjálfur það, sem heili þinn hugsaði fyrir
tuttugu árum, og að þú ber ábyrgð á því enn. Ef einhver
þess vegna segir: hvernig ætti ég að halda áfram að vera
til eftir að heili minn er hættur að vera til? — má svara:
en, góði maður, þú ert búinn að hafa marga heila síðan
þú fæddist og samt ertu ennþá til. Heilinn kann að vera
tæki hugar þíns, en hann er ekki uppspretta hugsunar þinn-
ar. Enginn maður, sem nokkuru sinni hefur séð manns-
heila á skurðarborði, hvíta hrúgu, líka brauðdeigi, lætur
sér koma til hugar, að þessi hrúga skapi af sjálfri sér há-
leitan skáldskap, hljómkviður, öll hin háleitu verðmæti í
listum og ást.
Nú skulum við athuga annað sönnunargagn, sem er ein-
falt. Guð er annað tveggja, góður eða illur, eða þá að hann
ræður ekkert við alheim sinn. Hann hlýtur að vera illur,
góður eða heimskur. Ég ætla ekki að fara frekara út í
þessa sálma. Þú kannt að segja, að hann sé illur, og sitt
hvað sýnist vera til stuðnings þeirri ætlan þinni. En eng-
inn fær mig til að trúa því, að á bak við fögur blóm, barns-
legan hlátur, konuást, hljómlist Chopins, málverk Turners,
skáldskap Brownings eða þá hetjudáð Oates, þegar hann
gekk út í hríðina til að deyja, sé ekki heilagleiki, heldur
ískaldur hrottaskapur að verki. Það er jafn vonlaust mál
að fá mig til að trúa því, að Guð sé heimskingi og hafi skap-
að alheim, sem honum sé nú ofurefli að ráða við. Ég er