Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2007, Blaðsíða 77
Forsaga ogþróun orðmynda ... 75
hefðu öll orðið að tvíhljóðum í þessari stöðu, síðar leit hann svo á að
þróun þeirra hefði verið ólík, sum sætt lengingu en önnur orðið að tví-
hljóðum.
2-6 Einar Haugen
Einar Haugen (1982:43) gerir ráð fyrir að í framburði flestra íslend-
•nga hafi stutt sérhljóð tvíhljóðazt á undan ,,-gi [> -ji]“ og ,,-gj- [> -j-]“.
Hann segir nýju tvíhljóðin hafa fallið saman við tvíhljóð sem íyrir
voru, að [vi] og [oi] undanskildum.6 Hann greinir þau sem löng tví-
hljóð, þar sem þau komi fyrir á undan einu samhljóði, þ.e. [j]. Þau eru
sýnd með eftirfarandi dæmum: stigi [stiiji], segia (svo) [seija], lygi
[iiiji], lögin [lojjrn], daginn [daijin], bogi [boiji], hugi [hyiji]. í
þessari hljóðritun stendur [i] fyrir hálfsérhljóð og [j] íyrir framgóm-
mælt önghljóð.
Af framsetningu Haugens að dæma virðist hann líta svo á að í
mynd eins og segja hafí samhljóðaklasinn gj fýrst einfaldazt og orðið
að [j] (væntanlega við brottfall g-sins) en síðan hafí stutta e-ið á undan
[]] tvíhljóðazt, þ.e. orðið að [ei].
“■ ^ Guðvarður Már Gunnlaugsson
Til þessa hefur ýtarlegasta rannsókn á þróun orðmynda eins og hagi í
lslenzku verið grein Guðvarðs Más Gunnlaugssonar frá 1983. Megin-
•iiarkmið höfundar var að komast að því hvort tvíhljóðaframburður
eða skaftfellskur einhljóðaframburður væri eldri í slíkum myndum.
Hann bendir á vissa ónákvæmni í máli þeirra sem hafa hampað háum
aldri skaftfellska einhljóðaframburðarins. Honum fínnst sem þeir hafí
gleymt hljóðdvalarbreytingunni. Um aldur og uppruna framburðar-
afbrigðanna tveggja komst Guðvarður að þessari niðurstöðu: Tví-
hljóðaframburðurinn hafi orðið til þegar uppgómmælt [y] framgóm-
aðist og varð að [j] (= []]) á undan [i]. Vitnisburður handrita sýni að
þessi breyting hafi orðið um og upp úr 1300. í meginatriðum hafi tví-
hljóðaframburðurinn haldizt óbreyttur til nútímamáls (einu breyting-
6 Þess skal getið að samkvæmt Haugen eru í og ú í íslenzku ekki einhljóð ([i:],
lu;]) eins og almennt er talið heldur tvíhljóð ([ii], [uu]).