Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2007, Blaðsíða 80

78
Jón Axel Harðarson
hljóðdvalarbreytinguna á 16. öld hafi munur framburðarafbrigðanna
tveggja komizt í þær „kerfisskorður sem nú gilda“ (s.st.).
2.10 Samantekt eldri skýringa
Þeir málfræðingar sem fjallað er um hér að ofan virðast flestir þeirrar
skoðunar að g á milli sérhljóðs og i hafi í fomíslenzku verið uppgóm-
mælt önghljóð sem á 14. og 15. öld hafi breytzt í framgómmælt öng-
hljóð. Hreinn Benediktsson og Einar Haugen líta svo á að í umræddri
stöðu hafi g verið framgómmælt önghljóð er tvíhljóðaframburður kom
til sögunnar en ekki kemur fram í ritum þeirra hver forsaga önghljóðs-
ins hafi verið.
Tvíhljóðaframburður mynda eins og hagi hefur verið skýrður á
ólíkan hátt. Jóhannes L.L. Jóhannsson gerir ráð fyrir innskoti j á milli
uppgómmælts g og i og síðar samlögun gj > jj. Hreinn Benediktsson
og Stefán Karlsson telja að stutt sérhljóð hafi ýmist lengzt eða tví-
hljóðazt á undan framgómmæltu g sem síðar hafi fallið brott. Einar
Haugen álítur að stutt sérhljóð hafi almennt orðið að tvíhljóðum á
undan þessu sama önghljóði. Halldór Halldórsson virðist svipaðrar
skoðunar. Guðvarður Már Gunnlaugsson heldur því fram að tvíhljóða-
framburðurinn hafi orðið til um og upp úr 1300 þegar [y] hafi fram-
gómazt á undan [i]. Hann hyggur að tvíhljóðaframburðurinn hafi í
meginatriðum haldizt óbreyttur til nútímamáls, enda hafi hann
„sloppið“ fram hjá hljóðdvalarbreytingunni. Ekki er ljóst af ritum
þeirra Bjöms K. Þórólfssonar, Jóns Helgasonar og Kristjáns Áma-
sonar hvemig þeir hafa hugsað sér tilurð tvíhljóðaframburðarins.
Engin ofangreindra skýringa er hér talin rétt. Nauðsynlegt er að
huga betur að þróun önghljóðsins g á eftir sérhljóði og undan fram-
mæltu sérhljóði eða hálfsérhljóðinu j í norrænu og íslenzku. Einnig
þarf að taka tillit til breytinga sem hafa orðið á atkvæðagerð mynda
eins og hagi frá fommáli til nútímamáls. Að þessum þáttum verður
hugað í næstu köflum.
vegna áherzlu er það nándarhljóðið eða hálfsérhljóðið sem „tekur við lengingunni“ í
tvíhljóðaframburði en lengingin „kemur á sérhljóðið" í einhljóðaframburði (2005:
388). Hann segir að áherzlulenginguna í tvíhljóðaframburði megi hljóðrita ,,[haj:ji]“.