Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2007, Blaðsíða 155

„ Rangvella sive Idiomata Rangvallensium “ 153
10 merkir orðið gári í merkingunni ‘uppblásturssvæði sem grasrót er
farin af og jarðvegurinn er að fjúka’ sem staðbundið (1983:270) en
það hafði B1 ekki gert. Engin dæmi fundust í TM en í RM eru þrjú
dæmi um þessa notkun og tengjast þau öll Suðurlandi. Dæmin eru of
fá til að unnt sé að draga af þeim óyggjandi niðurstöður.
Orðið glæfa merkti B1 Rangárvallasýslu og styðst þar líklega við lista
Jónasar. Það er ekki merkt staðbundið í ÍO. í TM sést að spurt hefur
verið um það sérstaklega á spumingalista (sjá deyfa) og fengust
allmörg svör. Flest þeirra em af Suðurlandi en orðið þekkist einnig vel
í Skagafirði. Örfá dæmi bámst af Vestur- og Austurlandi en þau sýna
þó að notkunin er ekki bundin við Suðurland.
Orðið hald um nærbuxur kemur tvisvar fyrir á listanum. B1 merkir það
Ámessýslu en dæmi í TM sýna að sú merking þekkist einnig í Rangár-
vallasýslu, Vestur-Skaftafellssýslu og á Suðumesjum. ÞÞ þekkir orðið
Ul~n buxur, en tekur ekki fram hvers kyns buxur, og hefur það af Síðu.
^orðanlands virðist hald íyrst og fremst notað um streng á buxum.
®1 merkir orðið hnat um sneplótta ull Borgarfjarðarsýslu en getur ekki
Uru Rangárvallasýslu. Orðið er ekki merkt staðbundið í ÍO en þau fáu
dæmi sem frnnast í TM em úr Borgarfjarðar- og Mýrasýslum. í RM er
aðeins eitt dæmi úr Þjóðsögum Sigfúsar Sigfússonar en af því er ekki
að ráða hvaðan það er uppmnnið. Því verður ekki annað ráðið af þeim
ðæmum sem fyrir em en að orðið þekkist eitthvað á Vesturlandi en
ekkert dæmi hefur enn fundist sem styður rangæsku heimildina hjá
Jónasi.
orðabókarhandriti Jóns Ólafssonar úr Gmnnavík (AM 433 fol.) er
heimild um hvítu notaða um skyr og á seðlinum kemur fram að hann
hefur dæmið af Suðurlandi. Þetta er elsta dæmi Orðabókarinnar um
þessa merkingu. Engin ömgg heimild er í RM en nokkur dæmi em í
0g öll af Suðurlandi, frá Ámessýslu og austur í Homaijörð. Af
þessum heimildum að dæma virðist orðið fyrst og fremst notað á
^uðurlandi en fleiri dæmi vantar til að óyggjandi sé.