Ritmennt - 01.01.1998, Blaðsíða 14

EIRÍKUR ÞORMÓÐSSON OG GUÐSTEINN ÞENGILSSON
RITMENNT
stöðum og Jónatans á Reykjum. Þessi ætt
hefur verið kölluð Reylíjaætt. Jónatan var
tvíburi og er sagt að hann hafi verið svo lít-
ill þegar hann fæddist að hann lcæmist fyrir
í sjóvettlingi og vægi aðeins fjórar merlcur.
Var honum þá vart hugað líf en yfirsetulcon-
an; Ingibjörg Ólafsdóttir í Fjósatungu, hafði
liann heim með sér, flutti lrann í barmi sín-
um og lilúði að honum á allan hátt þótt
eldci væri búist við að lrann lifði lengi. En
Jónatan litli hjarnaði við og þegar hann var
fimm ára var hann sagður í meðallagi á vöxt
en greind og eftirtelct í besta lagi. Þroslcaðist
hann svo vel að á fullorðinsaldri var hann
talinn með stærstu mönnum.1
Jónatan ólst upp á Þórðarstöðum með for-
eldrum sínum og tók við búi af þeim og bjó
þar alla sína húskapartíð. Hann var elclci
settur til mennta í æslcu en var liins vegar
lialdinn mikilli fróðleiksfýsn og aflaði sér
bóka og las allt sem hann gat lcomist yfir.
Að ævilokum átti Jónatan og lét eftir sig
milcið bólcasafn og gott eftir því sem unnt
var að vænta hjá alþýðumanni á þessum
tímum. Hneigðist hann einkum að sagn- og
ættfræði, varð fróður mjög í hvoru tveggja,
ekki síst í ættfræði en á þeim vettvangi má
hilclaust fullyrða að fáir hafi staðið lionum
framar á síðustu árum ævi hans. Áhugi á
því að afla sér meiri fróðleilcs en títt var lief-
ur hlotið að lcoma snemma í ljós því að Jón-
atan gat tjáð sig mjög vel í rituðu máli og
skrifaði afbragðs fallega rithönd.
Jónatan var tvílcvæntur. Fyrri lcona lrans
var Rósa, dóttir Jóns Jónssonar umboðs-
manns á Munlcaþverá í Eyjafirði. Gengu þau
í hjónaband 5. júlí 1852. í vottorði, sem
Rósa á Munlcaþverá félclc 1852, dagsettu 17.
maí það ár, frá sýslumanninum í Eyjafjarð-
arsýslu, Eggerti Briem, segir að hún hafi til
þess veraldlegt frelsi að flytja frá Munlca-
þverá að Þórðarstöðum. Neðan við ritar svo
daginn eftir, 18. maí, sóknarpresturinn á
Hrafnagili, Hallgrímur Thorlacius, vitnis-
burð um að Rósa hafi verið „seinast til
guðsborðs við Múlcaþverárlcirlcju á yfir-
standandi vori og vílcur með besta mann-
orði og öllum blessunar óslcum til Drottins
úr þessu prestakalli andlega frjáls."2
Þau Jónatan eignuðust fimm börn en að-
eins þrír synir lcomust til fullorðinsára.
Dreng misstu þau slcömmu eftir fæðingu,
en dóttir, Þorgerður að nafni, andaðist 16
ára gömul. Þá var Jónatan orðinn elclcjumað-
ur fyrir löngu, og af því tilefni slcrifar hann
vini sínum Jóni Borgfirðingi í bréfi dagsettu
15. janúar 1874:
Það er nú fyrst, sem næst er af mér að segja, að
ég er særður harmasári en það er að 2. desember
n(æst)lþðinn) sálaðist Þorgerður dóttir mín, eftir
hart nær mánaðar sjúlcdómslegu, þá 16 ára að
aldri. Mér varð sorgin sár og sökn<uð>urinn bit-
ur, því hún var mér gott barn, og mjög ástfólgin,
og hefði haft besta vilja og viðleitni á að aðstoða
mig eftir megni, hefði lengra lífs orðið auðið.3
Synirnir þrír, er upp lcomust, voru Jón bóndi
á Öngulsstöðum, Benedikt, er hjó á Balclca,
og Stefán bóndi á Þórðarstöðum. Þeir náðu
allir liáum aldri. Árið 1863 liafði Jónatan
misst Rósu lconu sína, aðeins 33ja ára gamla
eða eftir 11 ára hjónaband, en liann lcvænt-
ist aftur og gelclc þá að eiga Björgu Jónsdótt-
ur, elclcju Benedilcts Bjarnasonar frá Tungu í
1 Sjá um ætt og uppruna Jónatans: Birgir Þórðarson:
Bókasafn Jónatans á Þórðarstöðum, bls. 78-79; Jón
Pálsson: Jónatan Þorláksson, bls. 1-2.
2 Lbs 3031 4to.
3 ÍB 99 fol.
10