Ritmennt - 01.01.1998, Qupperneq 82

STEINGRÍMUR JÓNSSON
RITMENNT
Þjóðminjasafn íslands.
Egill Jónsson bókbindari.
Orð Sveinbjarnar um „ráðsamkomu úti í gamla kirkjugarðin-
um í Reykjavík" er hægt að afskrifa. Hvers vegna skyldu menn-
irnir halda fund sinn „lcveld eitt í kolsvarta myrkri" úti í lcirkju-
garði þegar prentsmiðjan var til húsa í Bergmannsstofu (Aðal-
stræti 9), næst norðan við kirlcjugarðinn? Helgi prentari sem var
um fertugt og elstur fjórmenninganna bjó í Bergmannsstofu
ásamt fjölskyldu sinni, og hinir sem voru um eða rétt yfir þrítugt
voru líka fjölskyldumenn nema Egill; Sveinbjörn reyndar ekkju-
maður. Þetta voru engir skólapiltar heldur fullorðnir menn.
Fundurinn var því augljóslega haldinn í prentsmiðjunni og nauð-
synlegar ákvarðanir um útgáfu Þjóðólfs telcnar þar. Það var gálga-
húmor Sveinbjarnar að segja fundinn haldinn í kirkjugarðinum,
nauðsynleg forsenda þess að Þjóðólfsnafnið gæti gosið upp und-
an einu leiðinu - sami gálgahúmor og þegar Sveinbjörn og Þjóð-
ólfur ræddust við uppi á deklci á leið til Danmerkur og álcváðu
að Þjóðólfur skyldi heita Hljóðólfur er hann kæmi heim.
Sveinbjörn segist hafa fengið „fimm syndum spilltar sálir" í
lið með sér og „þessir 6 andar" hafi ákveðið „hversu ritinu
slcyldi haga". Með því að Sveinbjörn notar fyrst töluna fimm og
síðan sex verður að ætla að mennirnir hafi raunverulega verið
sex talsins og talan sé ekki neitt spaug. Hverjir voru þá mennirn-
ir tveir sem ekki eru nefndir á nafn sem aðstandendur Þjóðólfs?
Tveir menn hafa verið tilnefndir. Annar er Páll Melsteð sem í
afmælisgreininni 1888 segir frá kirkjugarðsfundinum og nefnir
að þeir hafi verið fimm talsins. Hér er augljóslega pottur brotinn.
Þar sem fundurinn var ekki haldinn í kirkjugarðinum ætti að
vera augljóst að Páll var eklci á fundinum heldur byggir hann frá-
sögn sína á grein Sveinbjarnar í Þjóðólfi og slcilur ekki glensið um
fundinn í lcirkjugarðinum. Páll hefur lílca lesið greinina illa því
hann segir mennina hafa verið fimm í staðinn fyrir sex þegar
Sveinbjörn segist hafa fengið „í fylgd með sér" fimm syndum
spilltar sálir. í áður tilvitnuðu októberbréfi Páls til Jóns Sigurðs-
sonar segir og Páll að hann ætli að gutla saman fréttum í blaðið
sem tekur af öll tvímæli um að Páll er ekki meðal stofnenda þess.
Hinn maðurinn sem nefndur hefur verið er Jón Guðmundsson
ritstjóri Þjóðólfs 1852-74. Einar Laxness hefur velt fyrir sér hlut
Jóns í stofnun Þjóðólfs og hvort Jón muni hafa verið sjötti maó-
urinn sem lagði á ráðin með fjórmenningunum og Páli Melsteð.
Jón hafði í júlí 1848 skrifað Jóni Sigurðssyni og sagt frá undir-
78