Andvari - 01.06.2011, Blaðsíða 39

andvari
JAKOB BENEDIKTSSON
37
Nú leið áratugur þar til Jakob sendi frá sér þá útgáfu sem líklega
er þekktust meðal almennra lesenda. Um var að ræða íslendingabók
og Landnámabók í röð Hins íslenska fornritafélags. Útgáfan var, eins
9g það annað sem Jakob sendi frá sér, afar vönduð. í inngangi að
íslendingabók ræddi hann um ævi Ara fróða, um gerðir bókarinnar,
hvenær hún var rituð, um heimildamenn og um tímatal. Hann rakti
margvíslegar kenningar sem settar höfðu verið fram en mikið hafði
verið skrifað um bókina. Fór Jakob vel og skipulega yfir þau skrif
og fjallaði um þau af sanngirni eins og góðum fræðimanni sæmir. I
inngangi að Landnámu studdist Jakob við rit Jóns Jóhannessonar um
gerðir hennar en bætti talsverðu við og gerði góðar athugasemdir. Hann
studdist við eigin rannsóknir á Skarðsárbók, sem áður er getið, og
gerði grein fyrir öðrum handritum Landnámu, frumriti, Styrmisbók,
Sturlubók, Hauksbók og Melabók og að lokum Þórðarbók, og aldur-
greindi þau. Hermann Pálsson prófessor skrifaði ritdóm um útgáfuna
°g eru þetta niðurlagsorð hans:
Útgáfa Jakobs er höfuðviðburður í sögu íslenzkra fræða, og sýnir hún hvað
hægt er að gera á þessu sviði, þegar vandað er til verks. Hið íslenzka fornrita-
félag á miklar þakkir skilið fyrir að hafa fengið svo góðan fræðimann til að
taka þetta að sér.49
újarni Einarsson handritafræðingur skrifaði einnig ritdóm í Timarit
Máls og menningar og hafði þetta að segja um vinnu Jakobs:
Með þessari útgáfu íslendingabókar og Landnámabókar er fenginn sá grund-
völlur sem rannsóknir á skráðum heimildum um upptök íslands byggðar munu
á hvíla á komandi árum. Hér hefur allt verið lagt fram sem Landnámuhandritin
hafa að geyma, tengsl þeirra skýrð, gjörð grein fyrir niðurstöðum um einstök
atriði, hugmyndum og tilgátum, óleystum vandamálum (næstsíðasti kafli for-
málans er reyndar um það eitt). Hér munu fræðimenn og aðrir lesendur eiga
greiðan aðgang að ekki aðeins traustum texta með leiðbeiningum um heim-
ildagildi í hverju tilviki, heldur og njóta leiðsagnar um margvíslega hluti sem
snerta efnið og rannsóknir á því.50
Ari síðar skrifaði Jakob afar góða samantekt í Saga Book51 um gildi
Landnámabókar sem sögulegrar heimildar. Greinin byggði á fyrirlestri
sem Jakob hélt bæði í Edinborg og London í tengslum við útgáfu sína.
Halldór Laxness skrifaði grein í Lesbók Morgunblaðsins 1. júní
1969 undir heitinu Jakobsbók Landnámu. Hún var endurprentuð í