Andvari - 01.06.2011, Blaðsíða 142

140
SIF SIGMARSDÓTTIR
ANDVARI
dóma í frönskum dagblöðum.43 Fréttir af afrekum Anniear Leifs sem kynnt
var í efnisskránni sem íslenskur píanóleikari bárust alla leið að íslands-
ströndum. Tónleikana hafði Jóhannes Kjarval sótt. Svo mikið fannst honum
til píanóleiks Anniear koma að hann skrifaði grein í Alþýdublaðið þar
sem hann kallaði hana „genies" og lýsti því hvernig hún „vann sig inn í
„orkestrið“ - létt og hægt og varlega, til þess seinast að stjórna því algerlega
með flygelinum".44
En tónleikarnir sem áttu að verða upphafið að farsælum tónlistarferli urðu
þvert á móti hápunkturinn. Slíkt tækifæri fékk Annie aldrei aftur.
Hægt en örugglega barðist Jón áfram á braut tónsmíðanna. Það var sumarið
1930 sem mikilvægum áfanga í lífi tónskáldsins var náð fyrir tilstilli Anniear.
Annie dvaldi í Leipzig og sótti píanótíma hjá Teichmúller. Þegar hún átti
hvíld frá æfingum gekk hún milli forleggjara borgarinnar með tónlist eigin-
mannsins undir hendinni og reyndi að vekja athygli þeirra sem störfuðu við
nótnaútgáfu á ungu og óvenjulegu tónskáldi. Hún hafði loks erindi sem erfiði
er hún hitti fyrir bræðurna Carl og Richard Linnemann sem ráku forlagið
Kistner & Siegel. Það fór vel á með Annie og Richard. „Alls ekki þröngsýnn
og með vit í kollinum!“ skrifaði Annie Jóni.45 Samningar náðust með Annie
og Jóni og bræðrunum. Loks hlotnaðist hjónunum kærkomin viðurkenning á
verkunum sem þau trúðu bæði svo heitt á.
Annie tók ávallt virkan þátt í að koma Jóni á framfæri. Það var þó ekki
aðeins á slíkum hagnýtum forsendum sem Annie reyndist örlagavaldur í lífi
tónskáldsins. Margt bendir til þess að sú stefna sem Jón markaði sér í tón-
smíðum sínum hafi verið innblásin af Annie. í júní árið 1925 skrifar Annie
Jóni:
Þetta með [Erik] Eggen gerði ntig hugsi. Það var auðvitað stórkostlegt að hann skyldi
aftur fá styrk frá Noregi til að geta ferðast til Islands. Þar gerir hann það sem ætti að
vera þitt hlutverk, að leita að gömlu íslensku sönglögunum. Þú verður skilyrðislaust að
fara á fund Einars Benediktssonar og segja honum hvað er í húfi.46
Þessi eindregna skipun Anniear sprettur upp af ótta við að norskur tón-
listarfræðingur slái Jóni við í þjóðlagarannsóknum. Það er Annie sem eygir
möguleikann í tónlistararfi íslendinga. í ævisögu sinni um Jón Leifs segir
Carl-Gunnar Áhlén: „Jón Leifs varð líklega þjóðlagafræðingur af kærleik til
Anniear og karlmannlegri framaþrá fremur en af eiginlegum áhuga. ... Að
Jón varð íslenskastur allra tónskálda má líklega þakka Annie Leifs.4147
Þar ber Annie ábyrgð á miklu. í fornmenningu íslendinga fann Jón tónlist
sinni grunn. Hann öðlaðist snemma trú á endurnýjunarkraft íslensku þjóð-
laganna og tók að vinna nýja tónlist úr tvísöngnum og rímnalögunum.
Æviverk Jóns Leifs ber öll einkenni þess að stefnt var að þjóðlegri endurreisn.
Hann stofnaði þjóðlegan skóla á íslandi. „Þessi tónlist skyldi vera framlag