Andvari - 01.06.2011, Síða 103

andvari
DRAMATÍSKT EINTAL í VERKSMIÐJU
101
Dramatísk eintöl standa á mörkum bókmenntagreina og Dorrit Cohn (1978:255-57) bendir
á að oft sé munurinn á eintölum og einleikjum (þ.e. sögu og leikriti) enginn annar en ætlun
höfundarins, þ.e. í hvaða formi textinn kemur út. í rauninni segir fátt til um hvort Snaran er
skáldsaga eða leikrit annað en útgáfuformið. Því til stuðnings má geta þess að í janúar 1970
var Snaran leiklesin í útvarpi af Karli Guðmundssyni leikara og Sigurjón Jóhannesson
(1994:30), vinur Jakobínu, hefur eftir henni að hún hafi byrjað að skrifa Snöruna sem
leikrit.
Hobsbaum skrifar grein sína árið 1975 um enska ljóðlist og notar ekki hugtakið Ijóð-
mœlandi sem er sambærilegt við sögumann frásagna. Líkast til á hann við að sá sem talar
(ljóðmælandi/sögumaður) sé innan söguheimsins en ekki utan hans.
Hobsbaum fjallar í grein sinni um dramatísk eintöl í enskum ljóðum, einkum frá Viktoríu-
tímanum, en þessi einkenni eiga ekki síður vel við dramatísk eintöl í prósa og leikritum.
Hér eftir verður vísað til Snörunnar aðeins með blaðsíðutali í sviga á eftir tilvitnun.
Sem dæmi má nefna að ég tók þátt í leshring með eldri borgurum fyrir nokkrum árum.
Þegar við lásum Snöruna fór langmestur tími í að ræða um sóparann en minni áhugi var á
að ræða aðra þætti, s.s. pólitík. Flestir höfðu illan bifur á sóparanum og áttu afar erfitt með
að hafa samúð með honum.
Einhverjum kann að koma undarlega fyrir sjónir að hægt sé að segja frá í 2. persónu og í
raun og veru er það ekki hægt. Engu að síður hafa ýmsir fræðimenn kosið að tala um 2.
persónu frásagnir þótt hugtakið ávarpsfrásögn ætti kannski betur við.
Ritgerð Þuríðar er upphaflega frá árinu 1976 en Rannsóknastofnun í bókmenntafræði við
u Háskóla íslands gaf hana út árið 1978.
I janúar 1969 sendi Jakobína móður sinni eintak af Snörunni og bréf þar sem hún segir
meðal annars: „Hvað orðbragðinu viðvíkur, þá er það, eins og raunar flest í bókinni, tekið
úr því lifandi orðasafni, sem ég hef að mestu notast við í mínum bókum, sé það „ljótt“
er sökin ekki mín, í þessu tilfelli var það óhjákvæmilegt [...] til að staðfesta þær myndir
sem upp er brugðið í þeim veruleik sem til meðferðar er. Og raunar finnst mér að ég þurfi
engan að biðja afsökunar, síður en svo, því viljandi geri ég engum rangt til!“ (Jakobína
Sigurðardóttir 1969)