Andvari - 01.06.2011, Page 122

120
ÁSTRÁÐUR EYSTEINSSON
ANDVARI
verk Indriða, nefndi í viðtali fyrir nokkrum árum, skemmtilega blátt áfram,
hvernig kostir Indriða sem sagnaskálds fari saman við Hemingwayáhrifin.
„Það góða sem Indriði fékk frá Hemingway“ segir Kristján, „var ákveðin
dempun og fullyrðingaleysi og miklar ytri lýsingar sem eru næstum ljós-
myndalegar.“371 þessu samhengi verður mér hugsað til skáldsögu sem ungur
höfundur skrifaði fyrir ríflega hálfri öld og gerist á Spáni (Kanaríeyjum
nánar tiltekið). Hún er eftir Guðmund Steinsson og heitir Maríumyndin (gott
ef þessi María heitir ekki meðal annars eftir kvenpersónu í Hverjum klukkan
glymur). Svona hefst sagan:
Hann lá í heitum, svörtum fjörusandinum rétt neðan við stíginn sem skildi banana-
ekrurnar frá ströndinni. Þaðan sem hann lá gat hann séð upp eftir dalnum og hluta af
veginum sem bugðaðist gegnum grænar ekrurnar til Orotava og síðan einsog leið liggur
útúr dalnurn til Santa Cruz, og hann sá áveitukerfin efst í hlíðunum þar sem fátækir
bændur rækta vínvið og maís og næturfrost koma iðulega á þessum árstíma, og hann sá
einnig Teite gnæfa hvítt og voldugt yfir dalinn.38
Er ekki Hemingway áreiðanlega þarna á kreiki? Jú, og fer bara vel á því. Að
vísu er hætta á því að maður sjái Hemingway útum allt þegar á annað borð
hefur verið stillt inn á þessa skynjun. Á meðan ég vann að þessari grein stóð
ég mig að því að hugsa til Hemingways þegar ég las eftirfarandi stutta lýsingu
í nýlegri smásögu: „Lágar hæðirnar ofan við fjárhúsin voru vaxnar grasi upp
undir miðju, en efst voru melar, og þar uppi var hlið sem við afi höfðum rekið
túnrollurnar út um í sumar.“ Svo hristir maður hausinn og segir: nei, þetta er
nú fyrst og fremst Gyrðir Elíasson.39 Nema „áhrif“ Hemingways hafi seytlað
svo rækilega út um frásagnarbókmenntirnar gervallar að þau megi finnast
nánast hvar sem er. Sigfús Daðason segir raunar í grein að Hemingway
hafi orðið „til að brjóta ísinn fyrir nútíma-prósa á íslandi", og býr umtals-
verð áskorun í þeim orðum.40 Svo verðum við hinsvegar að fara í svolítið
aðrar lestrarstellingar þegar Hemingway er beinlínis til umræðu í íslenskri
skáldsögu og er þar ein stærsta fyrirmynd persónu sem hyggst gerast sagna-
skáld. Skáldsagan er Persónur og leikendur eftir Pétur Gunnarsson og pers-
ónan er Andri Haraldsson, sem er þó líka leikandi, leikari - og gengur sem
slíkur inn í hlutverk Hemingways í Veislu ífarángrinum og mælir sig saman
við Friðrik Hinrik í Vopnum kvöddum.4' Með því að innlima þessi verk inn
í heim skáldsögu sinnar, gerir Pétur Gunnarsson okkur erfitt fyrir að meta
hvers eðlis áhrif Hemingways séu á hann, þ.e. Pétur sem rithöfund, um leið og
hann staðfestir þó mikilvægi Hemingways í íslenskum nútímabókmenntum.
Hemingway er ljóslega persóna í því leikriti.