Andvari - 01.06.2011, Síða 162

160
SVEINN EINARSSON
ANDVARI
maðurinn sem ber með sér bæði prúðmennsku og þokka, þó að hann sé full
atkvæðalítill í að mótmæla meðferðinni á sér. En ádeilan beinist að heima-
mönnum, ekki síst hreppstjóranum sjálfum og hégómagirni hans.
En nú skulum við víkja að þeim leik sem leynst hefur í Landsbókasafni.
Það leikrit er einnig nafnlaust en að sumu leyti allt annars konar. Atburða-
rásin snýst um val á þingmannsefni í nefndri sýslu og fléttast þar inn
sveitarígur og kvonbænir og sitthvað kátlegt. Aðalsöguhetjurnar eru tvær,
Helgi, góðbóndi sem ekki vill bjóða sig fram til þings nema eftir honum sé
sóst, og granni hans (og eins konar bústýra, hvernig sem því er háttað, þetta
er svolítið einkennilegt) sem býr á næstu jörð; hann er ekkill og hún ekkja.
Þessi öndvegismaður á erfitt með að tjá tilfinningar sínar og hættir til að
líta á alla hluti frá hagnýtishólnum; hún vill ekki játast honum nema hann
viðurkenni að hann elski hana. Ekki vantar hana þó biðlana, tveir þeirra sem
sækjast eftir tilnefningu eru þar, annar sem er „þingræðismaður", hinn eltist
við „þjóðarviljann“. Hvorugur ristir þó djúpt í hugsjónum sínum. Þriðji fram-
bjóðandinn er svo aldraður séramaður, sem setið hefur á þingi fyrir sýsluna r
tvo áratugi, án þess að setja mikinn svip á þjóðarsöguna, hann fylgir ævinlega
meirihlutanum. Efnt er til pólitísks fundar um málið („beint lýðræði“), málið
sett í nefnd, sem á að prófa kandídatana („óbeint lýðræði“); nefndarmenn
reynast hinar mestu liðleskjur og minnir sá þáttur á Collegium politicorum í
Könnusteypi Holbergs, einn er ævinlega sammála síðasta ræðumanni, annar
sefur allan fundinn o.s.frv.
Svo kemur þarna við sögu alla atkvæðamikil kona, Bubba eða Borga og
r fyrstu höfð að spotti og kölluð hámerin. Hún sækist eftir tvennu: að konur
eignist pólitísk réttindi á við karlmenn - og að hún sjálf fái karlmann í
bólið til sín. Svo einkennilega ber við, að lýsingin á þessari konu breytist er
á líður leikinn, höfundur fær æ meiri samúð með henni og virðist þeirrar
skoðunar að konur eigi að hafa jafnt í höndum og karlar. Nýlega dró Helga
Kress fram leikrit Sigríðar Bogadóttur biskupsfrúar, þar sem heimilisofbeldi
mun í fyrsta sinni lýst í íslenskri leikritun. Svo greinarhöfundur viti til, er
hér í þessu leikriti landfógeta í fyrsta sinni lýst jafnréttisbaráttu kvenna af
skilningi. Það hefði glatt Helgu Jóhannsdóttur, ef hún hefði kynnst þessu
leikriti langafa síns, því að hún var einn af hugmyndasmiðum Kvennalistans.
En höfundur er í verkinu að velta fyrir sér lýðræði og skilyrðum þess, hvorki
meira né minna.
Því miður lýkur þessu leikriti ekki, að minnsta kost ekki í þeirri skikkan
sem það hefur varðveist i handritageymslunni. En höfundur er þó kominn
nálægt lokum, þegar hann skilur við okkur lesendur. Ástamál þeirra aðal-
persónanna, Helga og Salvarar, eru samt óleyst þar sem við skiljum við þau
nánast í hálfnaðri setningu. Leikurinn er væntanlega saminn talsvert síðar en
fyrri leikurinn.