Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1936, Blaðsíða 46

28
Tímarit Þjóðrælcnisfélags Islendinga
ríkisins. Nafn þess skal tekið' iijip í heiti konungs.” Ennfremur var
talið upp, liver landsréttindi Islands væru. í öllum málum nema sér-
málum skyldi löggjafarvaldið vera í höndum konungs og danska ríkis-
þingsins.1)
Þetta danska frumvarp- nálega samhljóða lögunum frá 1871, var
algjörlega óaðgengilegt fyrir ísland.
Þann 30. marz var sett minni nefnd, skipuð öllum íslenzku nefndar-
mönnunum og sex þeim dönsku, þar á meðal forsætisráðherra.
3. apríl lögðu íslenzku nefndarmennirnir fram frumvarp2) þess
efnis, að Island sé “frjálst og sjálfstætt land, er eigi verður af hendi
látið, í sambandi við Danmörku um konung og þau sammál, er sam-
kvæmt sameiginlegum sáttmála ákveðin eru í þessum lögum. ” 1 heiti
konungs komi á eftir orðunum: “konungur Danmerkur, ” orðin: “og
Islands.” Ennfremur skuli samkvæmt nánari ákvörðunum vera liægt
að seg’ja upp öllu sambandi milli ríkjanna nema konungssambandinu og
þeim málum, er við það eru bundin.
Dönsku nefndarmennirnir breyttu nú tii og lögðu fram, fjórum
dögum síðar, nvtt frumvarp. Þar var staða Islands ákveðin eftir ósk-
um Islendinga, en þó voru orðin “samkvæmt sameiginlegum sáttmála”
feld burtu. Auk þeirra sameiginlegu mála, sem íslenzku nefndarmenn-
irnir höfðu stungið upp á- voru líka tekin upp í danska frumvarpið
fyrirmæli um ráðuneytið, sameiginlegan ríkisborgararétt (fæðingar-
rétt), stöðu ríkisins gagnvart Grænlandi og nýlendunum, ríkisskuldir
og ríkiseignir, fána og skjaldarmerki. Uppsögn sambandsins vildu
dönsku nefndarmennirnir ekki heyra nefnda, en endurskoðun samn-
ingsin.s af dansk-íslenzkri nefnd skyidi geta komið til mála, en í fyrsta
lagi ekki fyr en 1933.3)
Þann 14. apríl lögðh Danir enn fram nýtt frumvarp. Ákvæðin um
gagnkvæm réttindi til Grænlands og nýlendanna voru feld burtu, og
orðunum: “fána og skjaldermerki ríkisins” breytt í: “í stríðs- og
verzlunarfána. ” En aftur var þar gjört ráð fyrir “gerðardómi,” er
gjöra skyldi út um ágreining, ef rísa kynni út af því hvað heyrði undir
sameiginleg mál, og stjórnir landanna hefðu ekki getað orðið sáttar um
með samningum sín á milli.
Þann 18. apríl breyttu íslenzku nefndarmennirnir frumvarpi sínu
þannig, að við fyrirskipunina um réttarstöðu íslands skyldi bætt þess-
um oi'ðum: “og myndar þannig í sameining-u með Danmörku ríkjasam-
band, “hið sameinað'a danska ríki.” Ennfremur gengu þeir inn á,
að verzlunarfáninn gagnvart útlöndum skyldi teljast sammál.4) Einn
nefndarmannanna, Skúli Thoroddsen, setti þó fyrirvara gagnvart hin-
um síðastnefndu ákvæðum.
l)Betænkning, bls. 137. 2)Betænkning, bls. 141. 3)Betænkning, bls. 145.
4)Betænkning, bls. 149.