Hugur - 01.01.2008, Blaðsíða 176

174
Hjörleifur Finnsson og Davt'ð Kristinsson
Þótt Þresti finnist greinilega nóg um hamaganginn í skrifum Kristjáns og
þyki hann ekki hafa verið „málefnalegur í gagnrýni sinni“ segir hann að
fagna beri greinunum: „Hér á landi hefur nánast engin umræða verið um
póstmódemismann og þessi skrif því löngu tímabær“. Eg er ósammála.
Málefnaleg gagnrýni hefði verið til góðs en greinaflokkur Kristjáns er of
hlaðinn af hleypidómum og innihaldslausum rangfærslum til þess að geta
orðið uppspretta merkingarbærrar umræðu [...].88
I þessum skoðanaágreiningi má greina ólík viðmið hópanna tveggja. Fræðimenn
fordæma skrif sem eru ómálefnaleg, fordómafull, innihalda rangfærslur, byggja á
takmarkaðri þekkingu, gera andstæðinga að hálfgerðum trúðum, einkennast af
hugsunarleti o.s.frv. Jafnvel þótt menntamenn í menningargeiranum hafi, í krafti
menntunar sinnar, tileinkað sér sömu fræðilegu mælikvarða víkja þeir að einhverju
leyti frá þeim þar sem blaðamennska og bókaútgáfa lúta sölulögmálum í sterkari
mæli en háskólasamfélagið. I ljósi þessa er skiljanlegt að greinaflokkar eða bækur
sem eru á allra vörum, t.d. greinaflokkur Kristjáns Kristjánssonar og Bréf tilMaríu,
séu draumur sérhvers ritstjóra menningarblaðs eða bókaútgefenda. Þeir vita að það
eykur söluna ef stíllinn er litríkur, innihaldið skemmtilegt, stuðandi og fullt af háði
og spotti. Vitandi þetta - og ekki má gleyma því að ritstjóri vikurits hefur margfalt
minni tíma til ritstjórnarvinnu en ritstjóri fræðitímarits - hneigjast þeir til að
hleypa textum í gegn sem ritstjórar og ritrýnar fræðatímarita hefðu aldrei sam-
þykkt. Þetta kann að vera ein ástæða þess að fræðimenn birta ekki oftar en raun
ber vitni efni á þessum vettvangi.*9
88 Guðni Elísson,„Dordingull hékkég í læblöndnu lofti“, Timarit Mdls og menningar 59.1 (1998),
s. 81-98, hér s. 97.
89 Fræðimenn fá minni umbun fyrir skrif á slíkum vettvangi í samanburði við efni sem þeir
birta í ritrýndum fræðitímaritum. Auk þess eiga þeir á hættu að aðrir fræðimenn gagnrýni
skrif, sem ætluð eru víðari lesendahóp en fræðasamfélaginu, fyrir að vera „yfirborðsleg". I
því lenti Kristján Kristjánsson þegar hann stundaði um skeið „nokkurs konar heimspekilega
blaðamennsku í alþýðlegum en ögrandi stíl“ (M 10) og tók sökum tímaleysis „það til bragðs
að leggja ,alvöru‘ heimspekina til hliðar en velja mér eingöngu til lestrar bækur sem ekki
útheimtu jafnmikla einbeitingu" (M 228). I kjölfarið fékk hann að heyra að „þau væru ekki
agnarögn frumleg heldur útdráttur úr verkum annarra“ (M 241) og kom þessi gagnrýni hon-
um ekki á óvart: „Ástæðan fyrir því að ég skrifaði ekki í upphafi langa, fræðilega ritgerð um
póstmódernisma fyrir Timarit Má/s og menningar eða Skírni var að mér þótti ég ekki hafa
neitt nógu frumlegt um hann að segja. Ein fötlun mín er hins vegar sú að hafa óslökkvandi
löngun til að uppfræða almenning um það sem er að gerast í fræðaheiminum" (M 241-242).
Kristján kannast með öðrum orðum við það „að hafa ekki valið að skrifa þurra og fræðilega
ritgerð um póstmódernisma í heldri tímarit heldur hvatskeytlegan og ögrandi greinaflokk í
dagblað." (M 230) Vettvangurinn sem Kristján valdi sér gerði honum kleift að tjá andúð sína
á póstmódernisma með óheftari hætti: „Ég hefði naumast reynt að kveða Foucault, Derrida
og félaga í kútinn í örfáum línum í lærðri ritgerð í Skirni eða Tímariti Máls og menningar, þó
að lokaniðurstaðan hefði ugglaust orðið svipuð.“ (M 230) Vettvangur Lesbókar Morgunblabs-
ins gerði Kristjáni með öðrum orðum kleift að fylgja lausbeislaður þeirri sannfæringu sinni
að „maður eigi að hafa gaman af hirðfíflum en ekki að rökræða við þau.“ (M 231) Þar sem
menntamenn í menningargeiranum hafa fremur neikvæða afstöðu til hins þurra ogyfirvegaða
en jákvæða afstöðu til leiftrandi stíls og ögrandi (söluvænlegra) skrifa bjóða þeir, ólíkt há-
skólasamfélaginu, fræðimönnum vettvang til að tjá óhefta andúð sína á skrifúm annarra
fræðimanna. Jón Ólafsson („Og forða oss frá illu...“, Hugur 16 (2004), s. 243-255, hér s. 248)
taldi „heimspekileg markmið Kristjáns með þessum skrifum einmitt sambærileg við markmið