Hugur - 01.01.2008, Blaðsíða 14

12
Róbert Jack ræðir við Eyjólf Kjalar Emilsson
skálkaskjól til að iðka heimspeki af því tagi sem okkur líkar, oft frumspeki um
stóru spurningarnar. I heimspeki samtímans er eiginlega ekki faglegur vettvangur
fyrir slíkt. En þetta þýðir ekki að við tökum allt gott og gilt sem þessir heimspek-
ingar segja - jafnvel þeir sem fást við og dá Kant halda yfirleitt ekki að þetta hafi
nú bara verið allt saman rétt hjá kallinum. En við iðkum þetta svolítið eins og leik
með hugmyndir.
Þá kannski óhjákvæmilega spyr maður svona ípraktiskum heimi, af pví að við lifum
svolítið ipannig heimi, hvað kemur út úrpessum leik? Erpetta bara leikur og er leik-
urinn nóg? Þarf að vera eitthvað meira,parf ekki að réttlæta leikinn?
Það var nú sjálfsagt ég sem innleiddi orðið „leikur“, en mér finnst það kannski ekki
alveg ná þessu, það gerir þetta léttvægara en efni standa til... [hugsarsig um] hvað
á ég að segja? Þessi iðja hefur engar augljósar hagnýtar afleiðingar fyrir veröldina,
en hins vegar held ég að ef manni tekst upp skilji maður í fyrsta lagi margar sínar
eigin hugmyndir betur, hugmyndir sem við höfúm fengið í arf og eru ef svo má
segja andlegt veganesti okkar. Við ástundun markvissrar heimspekisögu og texta-
rýni eru slíkar hugmyndir greindar og prófaðar á alla kanta. Það er lærdómsríkt.
En svo er annað líka. Hugmyndir fornra heimspekinga eru að sumu leyti fram-
andlegar, í senn kunnuglegar og framandlegar, myndi ég segja. Mér finnst maður
öðlast vissa víðsýni og kannski auðmýkt við skoða heiminn útfrá forsendum sem
maður deilir ekki að öllu leyti.
Það er eitt sem mér dettur í hug ípessu. Aður en við hittumst kíkti ég áýmsar greinar
sempú hafðir skrifað og ég man eftir einnigrein sempú skrifaðir z'Ný menntamál, ,Af
hverju er menntun eftirsóknarverð?“, og ég skildi hanapannig aðpú værir að segja að
fræðilegt líf væri gott í sjálfu sér ogpetta er afstaða sem Aristóteles virðist einnig hafa
haft?
Já, það er alveg rétt.
Erpetta pín skoðun ?
Já. En ég er ekki að segja að fræðilegt líf eitt hafi gildi í sjálfu sér heldur að það
hafi það. Raunar minnir mig að ég hafi haft í huga eitthvað víðara en „fræðilegt
líf‘, fremur kannski „vitsmunalíf1 eða „andlegt líf‘.
Þannig aðpaðpurfi i'sjálfu sér engaytri afsökun?
Já.
Ipessari grein ertu að rökstyðjapað að hvert og eittfag eigi ekki að hafa minnimátt-
arkennd, pau séu öll einhvers virði.
Það er nú langt síðan ég skrifaði þetta, en ef ég man rétt þá held ég að ég hafi sagt
og reynt að rökstyðja að tilraunir til að réttlæta alla hluti, þar með talda almenna
menntun og fræða- og listiðkun, með fjóstrú sem birtist í speki á borð við „bók-