Læknablaðið - 01.08.1923, Blaðsíða 38
LÆKNABLAÐIÐ
144
ur eöa tumor í pleura e'Sa í abdomen, og getur m’eiri eSa minni kyrstaöa
á lifrarskugganum m. a. orsakast af subphren. sulli.
ÞaS er heilbrigt, aS diaphragma og þar meS lifrin nái hærra upp í
thorax h. en v. megin og aS cupula þindarinnar myndi reglulega lagaSa
hvelfing. Sullir geta valdiS því, aS bæSi stilling og lögun breytist (mynd
1—3) ; sinus phrenico-costalis getur horfiS, kemur ekki í ljós viS djúpa
innöndun og breytist því hin venjulega hvelfing lifrarskuggans (mynd
t ). ESa þá aS hvelfingin heldur nokkurn veginn lögun sinni, en er há
og breiS og gnæfir hátt upp í brjóstholiS (mýnd 2—3). Ef sjálfur tumor
er áberandi, getur útlitiS orSiS sem á 4. mynd; þar er aS sjá sem háan.
reglulega lagaSan hól, sem gnæfir frá basis upp undir liilus-regio, milli
hjartaskuggans og síSunnar. Til athugunar kemur, hvort slikur sullur
er lifrar- eSa lungnasullur. Tumor hefir ImeiSan Isasis, sem virSist í nánu
sambandi og áframhakli af lifrarskugganum. Af lungnasulli mætti fremur
vænta propagatio í áttina aS hilus, heldur en niSur á viS. Slíkur subphren-
iskur sullur veldur usur á þindinni og má vænta, aS hún sé fastvaxin um
tumor aS neSan. Mjög mikilsverSar bendingar gefa hliSarmyndir (profil)
af þessum sjúklingum. Séu þeir þreknir eSa feitir, er erfitt aS taka slikar
myndir; en ef þær heppnast (mynd 3 og 5), segja þær vel til um hve
framarlega eSa aftarlega tumor er aS finna, og má þá haga skurSinum
eftir þvi.
Tvenn klinisk einkenni geta veriS villandi, sem sé aS verkir víxlist og
palpabel lifrarstækkun, sem orsakast af öSru en sjálfum tumor. Hvoru-
tveggja átti sér staS hjá sjúkl. sem 1. tnynd er af. Vegna verkja v. megin
og þar eS v. lifrar-lobus var finnanlegur undir v. curv. costarum, var tal-
iS, aS sullur mundi vera í v. lobus. En eins og myndin sýnir, og síSan
skurSurinn, reyndist tumor í h. lobus. Víxlun á verkjum er væntanlega
ekki unt aS varast. Hitt hefir G u S m. Magnússon bent á (5), að
i lifrinni á sér staS compensatorisk hypertrofi til uppbótar á því, sem
fer forgöröum vegna sullsins og getur hann þess, aS lifrarholdiS muni
af þessum ástæSum oftast nær vera i heild sinni litlu minna en heilbrigt
er. þótt talsvert af því hafi eySst af sulli. Hjá þessum sjúklingi var þaS
geislaskoSunin sem' leiddi í ljós localisatio tumors. Vegna destructionar
í h. lobus hefir v. lobus vaxiS og orSiö palpaliel undr v. curvatur.
Þess má geta, aS óeSlilegir hnúSar á efra borSi þindar- og lifrarskugg-
ans geta orsakast af öSrum meinsemdum en echinococc, og eru þaS sar-
coma og cancer, venjulega metastaser, sem hér koma til greina. VerSur
aS hafa slíkt in mente; svo og gummata.
S u b p h r e n i s k i r 1 i f r a r s u 1 1 i r, s e m 1 e i t a u p p í 1 u n g-
u n. Stundum getur þaS veriS markmiS geislaskoSunarinnar. aö
leiSa i Ijós hvort sullblöSrur, sem sjúkl. hefir hóstaS upp úr sér, komi
frá primær lungnasulli eSa lifrarsulli sem hefir brotist gegnum þind,
brjósthimnu, lunga og bronchiur Kliniskt getur veriS erfitt aS komast
aS réttri niSurstöSu, ef ekki eru örugg stethoscopisk eSa palpatorisk ein-
kenni. Visbendingu gefur útlit uppgangsins; tær vökvi bendir á primæran
lungnasull, en gröftur frekar á lifrarsull, ])ví tæplega mun sullurinn rySja
sér leiS frá hepar upp í lungaS, án þess aS þessu sé samfara inflamma-
tion. Eina óyggjandi, klinisk sönnun þess, aS uppgangur stafi frá lifur.
er gall í expectoratinu.