Læknablaðið - 01.08.1923, Blaðsíða 59

LÆKNABLAÐIÐ
U 7
berklárnir i lungunum eru manifest eöa lat'ent (Croner, 9).
Klemperer (18) tala'r þó eingörigu uin initial-dyspep. í þeim tilfell-
um að berklarnir séu orönir manifest. En oft viröist dyspep. koma löngu
áöur en unt er aö finna berklana í lungunum. Eldri læknum (Andr.al,
Bourdon, L o u i s, 2), var þaö þegar ljóst fyrir miöja 19. öld. Sée
(33) hefir kallaö þaö phthisie dyspeptique latente, og Þjóöverjar tala
um prátuberculöse dyspepsie.
Llugtakiö latent hlýtur aö vísu aö vera mjög óákveöiö, þar eö ein-
um lækni er þaö ljóst, sem öörum er dulið. Hutchinson (15) fann
t. d., aö dyspep. var fyrsta einkenni í 33% byrjandi lungnaberkla, en
Marfan (1. c.) fann slíkt aö eins í 5 tiífellum af 6t.
Initial-dyspep. er annars talin mjög algeng. Hutchinson (1. c.),
sem hvaö fyrstur lýsti henni nákvæmlega, fann hana í 92% (slæma i
55%) allra sjúkl. meö byrjandi tæringu og v. Janowski (16) og
Strauss (36) fundu hana á rúml. 33% sinna sjúkl. — En hvort sem
berklarnir, sem á bak viö standa, eru latent, eöa meira eöa minna mani-
fest, þá er þaö staöreynd, aö sjúkl. þessir leita læknis vegna m a g-
a 11 s, en ekki vegna lungnanna.
Það er því mjög hætt viö því, að maga-einkennin séu álitin aö vera
einhver ákveöinn meltingarsjúkdómur, en það getur haft hinar alvar-
legustu afleiöingar. Hins vegar er athygli lækna of litiö vakin á þess-
ari mynd berldaveikinnar, í námsbókum og' enda í sérfræðibókum í melt-
ingarsjúkdómum. Einkennum ])essarar initial-dyspep. hefir Marfan lýst
á þessa leiö: Lystarleysi, þrýstings- og krampatilfinning fyrir bring-
spölunum, mislöngu eftir mat, ælur, uppköst og harölífi. Þá fylgir hyper-
aciditet.
Einkenni þessi álítur hann aö stafi af blóðleysi. sem fylgi sjúkd., en
ekki af hita, né reflex-áhrifum frá lungunum, og segir aö þau hverfi oft,
er lungnasjúkd. ágerist, en geti þó staöið lengi.
Auk hinna framangreindu hafa fjölda margir læknar skrifaö um dys-
pepsia viö byrjandi lungnaberkla (tæringu), i seinni tiö: (B 1 u m e (4),
Brown (6), Herz (14), Bandelir og Roepke (36), Klatz
Weber (37), Mautz (25), Neumann (27) 0. fl„ o. f 1.), og
komast þeir flestir aö svipaöri niöurstöðu. Abrams (1) fann aftur
á móti sjaldan dyspep. á tæringarveikum hermönnum, en slík reynsla
er undantekning (sennil. sjúkl. á millistigi).
Um meltingartruf lanir samfara h æ g f a r a, laterit
berklum hefir minna veriö skrifaö og mér vitanlega ekkert í heild.
A seinni árum hafa nokkrir læknar þó skrifaö um þær, beinlínis, eöa
óbeinlínis, og viröast þeir höfundar ekki vita hvorir um aöra.
Blume (1. c.), sem annars skrifar um Lungetub. tidlig.' Klin. 1909,
heldur því meöal annars fram, að oft muni berklar orsaka „mange alm.
Mavetilf." af óþektum uppruna, t. d. HCl-hypersecretion, pylorospasm.
og achylia, en þaö eru venjul. chr. sjúkdómar.
Þá segir Bu sse (7), 1913, frá 2 sjúkl. er höföu hægfara pleuritis.
Einkennin voru localis. i abdom. og uröu til þess, aö annar sjúkl. var
5 sinnum operer. við mismunandi iörasjúkd., og hinn sjúkl. var 3 sinn-
uni, operer. (oophoritis, appendicitis, ren niobil.), en báðir árangurslaust.
Ari síöar skýrir M a c e (23) frá 8 sjúkl. með berkla neöantil i lung-