Læknablaðið - 01.08.1923, Blaðsíða 12

n8
LÆKNABLAÐIÐ
hugfast, aö vandfariö væri meö þau. Gefa skyldi þeim lýsi mestalt áriö.
Jafnframt voru sendar í hvern hrepp nokkrar skrifaöar leiöbeiningar,
sem oddvitar skyldu útbreiða og láta menn taka afrit af. Voru þaö stutt-
orðar varúðar og hollustureglur, þar sem meðal annars var varaö viö
kveðjukossum (sem foreldrar ættu að leggja blátt bann við aö börnin
vrðu fyrir). Þesskonar reglur, hæfilega stuttoröar, eru vafalaust góöar
og ættum vér læknar aö hafa þær til útbýtingar, en þar seni eg bjóst viö
að fá slíkar reglur prentaöar, samkvæmt tillögu berklanefndarinnar (lils.
61), þá var ekki gert frekar í því efni að sinni.
4. Nautgriparannsókn.
líins og fvr getur, jiótti mér nauösyn aö gera berklarannsókn á kúm,
einkum í Saurbæ, ef þar kynni að vera uppspretta lierklasýkingar. I er-
indi til sýslunefndar fór eg fram á, að dýralæknir væri látinn framkvæma
slíka rannsókn, og tók sýslunefnd málinu vel. Hannes Jóusson, dýra-
læknir í Stykkishólmi, var fenginn til þessa. Hann útvegaöi sér nýtt Tu-
berculin frá Kaupm.höfn og rannsakaöi allar kýr i Saurbæ, 80—90 tals-
ins. Þ æ r r e y n d u s t a 11 a r h e i 1 b r i g ö a r. Hugsaö var, að slík
skoöun færi fram í fleiri hreppum, ef nautgripaberklar væru í Saurbæ.
En þegar svo var ekki, þótti ekki ástæða til aö gera frekara í þessu máli
aö sinni og kosta meiru til þess.
5. Yfirferð veikinnar.
Nú skal reynt aö gefa stutt yfirlit yfir berklaveikina, yfirferö hennav
síðustu 33 árin, fyrst i hverjum hreppi en síðan heildaryfirlit. Margt er
raunar óvíst, því fremur sem fyr er.
S a u r b æ r. Af 30 bæjum í hreppnum hefir veikin komiö á 13 liæi
(sjúklingtalan er aftan við nöfn þeirra) : Ólafsdal (2), Kleifar (1),
Stóra-Múla (1), Neðri-Brunná (2), Efri-Brunná (1), Tjaldanes (4), Stór-
holt (4), Hvitadal (2), Litlaholt (2), Þverfell (5), Hvammsdal (3),
Saurhól (2) og Járnhrygg (1). Fyrst er getiö um veikina í Ólafsdal og
á Kleifum, kringum aldamótin, þvínæst á St.-Múla, Stórholti, E,- og N,-
Brunná fvrstu ár aldarinnar. Hvaðan veikin er komin, á þessa bæi, er
auðvitað erfitt að segja, en líkur eru til, aö hún hafi komiö að Ólafsdal
og Stórholti úr Reykjavík. Námsmenn af þessum liæjum fengu tæringu
á Latínuskólanum. Sjúkl. á E.-Brunná er aöfluttur og þar hefir veikinn-
ar ekki orðið vart síöan. 1915 veröur veikinnar vart í Tjaldanesi, í 2 sjúkl.
Annar var sonur sjúklingsins i St.-Múla en hin'n hefir aö líkindum sýkst
i Fagradal, af skyldmenni, sem síöar átti heima i Geiradal og mun skráö
þar. 1916 er sjúkl. skráður í Hvítadal, en veikin var komin þangaö áöur.
Bóndinn fluttist þangaö noröan úr Strandasýslu meö 2 fóstursonu sína,
er báðir fengu berklaveiki. 1920 kemur veikin upp í Litlaholti, sem er
alveg hjá Stórholti (sameiginlegt tún) og sama ár á nýjum bæ, Þverfelli.
Um uppruna hennar þar er líklega sama aö segja og getiö var um Tjalda-
nes. aö hún hafi flust frá Fagradal. í Fagradal voru mjög slæm húsa-
kynni, en eru nú ný og góð. Sama ár fer veikin aö koma fram í börnum
annars sjúkl. á N.-Brunná, sem þá eru komin aö Hvammsdal (þangaö
flutti sjúkl., faðir þeirra). Móöir þeirra er meö bronch. chron. og grun