Sagnir - 01.05.1982, Blaðsíða 4

Þorgeir Kjartansson:
Stóridómur
Nokkur orð um siðferðishugsjónir Páls Stígssonar
Þótt þú takir rokna raft og rekir út náttúruna
aftur með sinn kemur hún kraft og kann ei burtu una
í fyrravetur skrifaði ég langa ritgerð í
sagnfræði við H.í. undir leiðsögn Helga
Þorlákssonar um Stóradóm. Tekið var til at-
hugunar tímabilið 1641—50 og sat ég langar
stundir niðrá Þjóðskjalasafni og rýndi í svo-
nefnda sakafallsreikninga. En þar eru skráð
nöfn og refsingar þeirra afbrotamanna sem
sýslumönnum landsins tókst að góma, e.k.
afrekaskrár þessarar veiðiglöðu stéttar. Rit-
gerðin sem ég kreisti fram um síðir þótti
helsti þurrprumpuleg og tyrfin fyrir svo létt
og lipurt rit sem Sagnir og þvi kemur hér
svipað efni í annarri útgáfu sem víkur e.t.v.
ögn undan kröfunum um óhlutdræga fram-
setningu hins vísindalega rétttrúnaðar. Það
er nokkuð handahófskennt hvenær ég nota
tilvísanir og hvenær ekki og ég vona að mér
verði fyrirgefin hroðvirknin sem stafar af
kappi við timann. Megnið af þeim fróðleik
sem hér er að finna er komið frá Helga, ým-
ist úr bók hans, kennslu eða á annan hátt og
þakka ég hér með fyrir mig.
Um frelsið og fleira
Öldum saman hafa kynlíf og galdur (að
ekki sé talað um kynferðislegan galdur) veitt
hrjáðum mannverum huggun og blessun,
lausn frá myglu, heimsku, tæringu og traðki
mannlífsins. Enda er það svo, að í flestum
skyni bornum samfélögum þar sem haldist
hefur ósködduð taug milli mannsins og upp-
runans hafa kynlíf og galdur löngum skipað
öndvegi með guðunum, eða réttara sagt not-
ið virðingar og fordómalausrar ástundunar
sem sambandsgjafar við hið háa, hið guð-
lega. Svonefndar náttúruþjóðir hafa yfirleitt
ræktað sinn óbælda kynjagarð og leyft kyn-
blómum, töfrajurtum og öðru undri að
springa út án þess að skammast sín. Vilja
sumir meina að m.a. þess vegna hafi líf þessa
fólks dýpra og upprunalegra inntak en ónátt-
úruþjóðir Vesturlanda geti áttað sig á. Líf-
seig hefð ónáttúruþjóðanna hefur ímugust á
því sem hún kallar kukl en er þó (sagði mér
þulur) viðleitni til að ná valdi á hinni firna-
djúpu kjarnorku sálarinnar. Skv. sömu hefð
er kynlíf ill nauðsyn sem aðeins á að gangast
undir gegn afarkostum: með einni mann-
eskju allt lífið. Þessi haftastefna hefur jafn-
an verið kennd við kristna trú þó ekki séu
allir á einu máli um uppruna hennar. Álíta