Sagnir


Sagnir - 01.05.1982, Blaðsíða 50

Sagnir - 01.05.1982, Blaðsíða 50
róttæka baráttu. Þegar Chartistar voru upp á sitt besta um 1840 voru þeir Marx og Eng- els smám saman að smíða kenningar sínar um sögulegt hlutverk verkalýðsstéttarinnar. Þeim komu hugmyndir og vitneskja m.a. frá Chartistum, sem áttu við að etja mesta iðn- veldi heims og þróaðasta kapitalisma Ev- rópu. Það er því ekki að ósekju að þessi merka hreyfing færi mikla athygli sagnfræð- inga, ekki síst þeirra sem vilja leggja róttækri þjóðfélagsbaráttu lið, með því að skrá sögu alþýðunnar og efla þar með sjálfsvitund hennar. Og hefst nú endursögnin. Áhrif kvenna og pólitísk barátta í Chartistahreyfingunni um miðja 19. öld Það er ríkjandi skoðun meðal margra sagnfræðinga að réttindabarátta kvenna hafi legið beint á brattan, hún hafi verið samfelld sókn. Þetta viðhorf felur í sér að fyrir daga kvenréttindabaráttunnar á síðari hluta 19. aldar hafi konur ekki tekið þátt í pólitisku starfi og að þær hafi ekki haft nein áhrif i pólitík. Barátta þeirra fyrir bættum kjörum hafi ekki hafist fyrr en borgaraleg réttindi voru fengin og eftir að konur fóru að skipu- leggja sig í verkalýðsfélögum. Við hljótum að spyrja hvernig alþýðufólk hagaði lífi sínu á fyrri hluta 19. aldar, allt þetta fólk, konur og karlar, sem ekki naut pólitískra og borgaralegra réttinda? Fyrir hverju barðist fólkið í alþýðuhreyfingunum, sem er að svo litlu getið í sögubókunum? Hvað gerðu konurnar? Það sem varð til þess að ég gerði sögu al- þýðuhreyfinga að viðfangsefni var forvitni mín um hugmyndir, skoðanir og hegðun þess fólks sem að jafnaði er ekki talið til gerenda sögunnar. Slík forvitni hefur leitt sagnfræð- inga út í félagssögu (social history), söguna séða „neðan frá“ þar sem alls konar heim- ildir eru notaðar. Annað sem beindi mér inná braut alþýðunnar var áhugi á réttinda- baráttu kvenna, menntunarmöguleikum þeirra, kostum á embættum konum til handa og einnig konum sem kjósendum; en mér hætti til að líta á sögu kvenréttindabar- áttunnar sem skeið mömmu minnar og ömmu. Þegar ég fór svo að rannsaka sögu Chartistahreyfingarinnar nóteraði ég hjá mér allt sem viðkom konum, einkum það sem snerti vitund þeirra, óskir um atkvæðis- rétt og kröfur um jafnrétti. Ég fann fá dæmi um slíkar kröfur meðal Chartista og þó að ég skrifaði þetta allt hjá mér gegnum árin, þá beindist athyglin aðallega að því fólki sem var virkast í hreyfingunni, því sem var hand- tekið, skrifaði í blöð eða gaf út bæklinga, sem sagt þeim sem gáfu vitneskju um hreyf- inguna. Ég held að undirniðri hafi ég alltaf vitað að þarna i fjöldanum voru konur, en það sem fékk mig til að venda minu kvæði í kross og fara sérstaklega að kanna hlut kvenna, var erindi eins kollega míns um Chartista. Þar sagði hann frá því að þegar kom fram á miðja öldina tók að draga úr herskáum har- áttuaðferðum; fundum og teboðum var meira beitt en áður: ,,þar sem karlmennirnir gátu mætt, með konur sínar sér við hlið“. Það hringdi bjalla í höfðinu á mér, þetta var algjörlega rangt hjá manninum! Þó að ég vissi ekki nákvæmlega hvað konurnar hefðu gert, þá vissi ég vel af nærveru þeirra á fyrstu árum Chartistahreyfingarinnar. Þær voru þar af sjálfsdáðum og það var ekki vafi á því að þær nutu vaxandi virðingar, þær beittu sér fyrir aðgerðum sem konur sáu sér fært að taka þátt í. Ég hafði á tilfinningunni að eftir því sem á leið hefði dregið úr þátttöku þeirra, þar til þær hurfu gjörsamlega úr hreyfingunni. Kvennabaráttan lá ekki öll á brattan með stórsóknum, hún lá líka niður á við. Ég snéri mér að Chartistahreyfingunni á nýjan leik í leit að konunum og komst að þeirri niðurstöðu að fyrstu árin fjölgaði þeim ört í öllum héruðum, en skömmu eftir miðja öldina hurfu þær með öllu, einhverra hluta vegna. Konurnar í Chartistahreyfingunni háðu ekki baráttu gegn karlmönnum eða börðust sérstaklega fyrir kvenréttindum sem einhverju aðskildu frá baráttu karla, en hvað voru þær að gera? í hvers konar stríði stóðu þær? Hverju vildu þær koma til leiðar? Hvert eldhús er orðið að fundarstað Nærvera kvenna á fundum og í mótmæla- aðgerðum Chartista er vel staðfest í heimild- um frá fyrstu árum hreyfingarinnar. Þær héldu við lýði eldri venjum frá því að konur tóku þátt í hunguruppreisnum og ýmsum öðrum fjöldaaðgerðum, sem tiðkuðust allt 48
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.