Sagnir - 01.05.1982, Blaðsíða 118

fjör í kennslu hrífur nemendur með og blæs
lífi í kennslugreinina, hver sem hún er. Að
sama skapi er dauðyflislegur sögukennari,
sem aðeins kennir til þess að hirða launin sín,
besta bólusetning gegn greininni sem unnt er
að veita.
í öðru lagi vantar okkur verkfæra sögu-
kennara. Fólk sem kann skil á kennslugögn-
um og notkun þeirra og fólk sem skilur að
kennsla hefur ekki aðeins ítroðslutilgang
heldur einnig uppeldisleg markmið. Rauna-
legast er að sjá fullkomið skeytingarleysi
margra mætra kennara um gildi skólabóka-
safna og notkun þeirra. í flestum nýrri fram-
haldsskólum og mörgum eldri eru afar góð
söfn og á sumum þeirra starfar sérmenntað
fólk sem getur og vill veita okkur alla mögu-
lega aðstoð. Hvers vegna í ósköpunum not-
um við ekki þennan vettvang nemendum og
okkur sjálfum til aukins þroska? Og þar sem
ekki eru bókasöfn. Hvers vegna er ekki einu
sinni notað uppflettirit Einars Laxness um
íslandssögu? Vita menn virkilega ekki af því
eða nenna menn ekki að nota sér það?
Þetta tengist þriðja atriðinu. Kennarar
þurfa umfram allt að breyta um vinnufyrir-
komulag. Einstaklings- og/eða hópvinna í
skólastofu og/eða á bókasafni verður að fá
stóraukið vægi af þeim tíma sem til umráða
er í hverju námskeiði. Fjölbreytni er áhuga-
vekjandi í sjálfu sér.
í fjórða lagi eru sögukennarar ekkert of
góðir til þess að framleiða dálítið kennslu-
efni til útgáfu sjálfir. Hvernig væri nú að
nota u.þ.b. mánuð af hverju þriggja mánaða
sumarleyfi til þess að skrifa þemahefti eða
kafla í yfirlitsrit? Menn fá jú kaup allt árið
og markaður fyrir nýtt útgáfuefni er örugg-
lega fyrir hendi.
Öll þessi atriði tengjast kennaranum og
verklagi hans. En er þá ekkert að
kennslugögnunum eins og Helgi, Ingólfur og
Sigurður staðhæfa? Jú vissulega. Höfuðgalli
þeirra bóka sem við notum við íslandssögu-
kennslu er að þær eru ekki samdar með
ákveðin þekkingar- og kennslufræðileg
markmið í huga. Höfundar hafa gengið til
verks með svo og svo mikinn massa af efni
og fundist þeir þurfa að koma honum til
skila á einn eða annan hátt. Þetta er röng að-
ferð ef hún er notuð ein sér og leiðir aðeins
til ártalafræða og nafnaskráa. Kennslubæk-
ur á að skrifa í ákveðnum tilgangi og efni
116
sem ekki kemur þeim tilgangi við er þarf-
laust.
Ég er þess ekki umkominn að kynna þær
meginhugmyndir sem að baki kennslubókar í
íslandssögu ættu að liggja. Mér sýnist hins
vegar óhjákvæmilegt að sagnfræðingar og
kennslufræðingar taki höndum saman um
gerð nýs kennsluefnis sem miði að ákveðnum
markmiðum. Gunnar Karlsson hefur skrifað
gagnmerka grein um þessi efni og mun hún
birtast í Sögu 1982. Þar fjallar hann um
markmið sögukennslu fyrr og síðar á grein-
argóðan hátt og kynnir hugmyndir sínar um
hvernig kenna beri sögu. Gunnari sýnist lík-
legt til árangurs að kenna greinina sem and-
stæðu við samtímann og um leið sem upp-
runa þess veruleika sem við lifum í. Jafn-
framt lýsir hann þeirri skoðun sinni að sagn-
fræðin sem fræðigrein sé harla lítils virði ef
enginn er til þess að nota sér niðurstöður
hennar. Þess vegna sé miðlun greinarinnar í
skólum mikilvægt rannsóknarefni. Hug-
myndir Gunnars eru fyllstu athygli verðar og
vonandi verða þær kveikja að líflegri og ár-
angursríkri umræðu um hlutverk og stöðu
sögunnar sem náms- og kennslugreinar.
Þetta er orðið langt og mál að linni. Áður vil
ég þó taka upp þráðinn hjá Helga Þorláks-
syni er hann talar um aðgerðarleysi Mennta-
málaráðuneytisins. Vissulega er það rétt en
lítum okkur nær. Ég er handviss um að hægt
er að selja útgáfufyrirtækjum góð kennslu-
bókarhandrit, jafnvel fyrir mikinn pening,
og sennilega er hægt að komast á samning
við gerð slíkra bóka. Þær mala nefnilega
gull. Fyrir Sögufélagið væri það fundið fé að
ráða færa menn til ritstarfa. Hvað hefur t.d.
miðaldasagan hans Björns skilað miklum
ágóða? Hér er því dugleysi sagnfræðinga og
útgefendá um að kenna ekki síður en yfir-
stjórn menntamála.
Það er svo sannarlega kominn tími til að
reka af sér slyðruorðið og hefjast handa en
skella ekki sífellt skuldinni á aðra; ómöguleg
kennslugögn, nýjar og líflegri kennslugreinar
eða stjórnvöld. Þær misþyrmingar sem þessi
bráðskemmtilega grein hefur orðið að þola i
skólakerfinu eru nefnilega okkar verk og
engra annarra.