Sagnir - 01.05.1982, Blaðsíða 45

heimilunum og konur hafa í æ ríkara mæli
aflað sér menntunar, en samt sem áður eru
konur enn láglaunavinnuafl. Þær búa við
margfallt vinnuálag og ábyrgðin á börnun-
um og heimilinu er þeirra. Félagsleg þjón-
usta fullnægir ekki þörfinni og ofan á allt
bætist krafa um þátttöku í félagslífi. Hin
mikla vinna karla og kvenna kemur niður á
börnunum og margar konur bera ugg í
brjósti vegna þeirrar kynslóðar sem nú er að
vaxa úr grasi. Það er eins og samfélagið
reikni með því að konur séu heima til að
sinna börnunum, en þær eru þar bara ekki;
félagsleg þjónusta er ekki í takt við tímann.
Uti í samfélaginu blasir alls staðar við valda-
°g áhrifaleysi kvenna, hvort sem litið er á
stjórnarstofnanir þjóðfélagsins, verkalýðs-
samtök eða vinnumarkaðinn í heild. Eða
eins og segir í yfirlýsingu Sameinuðu þjóð-
anna frá kvennaráðstefnunni 1980: Þar sem
völdin eru, þar eru konur ekki. Þar sem kon-
ur eru, þar eru völdin ekki.
Karlveldi og kapitalismi
Lagabreytingar fyrr á öldinni dugðu
skammt, en voru þó skref í áttina. Eins er
með umræðu síðasta áratugs, hún hefur skil-
að konum aðeins á veg, en dugar hvergi
nærri. Ástæðan er einfaldlega sú að kúgun
kvenna er innbyggð í samfélagsgerðina.
Karlveldið (patríarkatið — yfirráð karla á
öllum sviðum þjóðlífsins) byggist á því að
konur veiti körlum nauðsynlega þjónustu.
Karlar gætu t.d. ekki sinnt pólitík ef þeir
hefðu ekki konu að baki sér til að sinna dag-
legu amstri, heimili og börnum. ,,Án þeirra
starfa sem konur vinna á heimilunum getur
ekkert þjóðfélag verið til, en þrátt fyrir það
eru þessi störf ekki metin sem vinnuframlag
til samfélagsins heldur sem einkamál hverrar
og einnar konu“ segir í hugmyndafræði-
grundvelli Kvennaframboðsins í Reykjavík.
Eins er með kapitalismann, hann nærist á
láglaunavinnuaflinu sem löngum hefur verið
hægt að senda heim í eldhúsin þegar kreppir
að. í kapitalismanum hafa konur það hlut-
verk að sjá um endurframleiðsluna (þ.e. að
ala af sér börn og viðhalda því vinnuafli sem
yrir er), launalaust og á eigin ábyrgð. Með-
an konur eru bundnar af þessum hlutverkum
og á meðan störf þeirra eru einskis metin,
reytist staða þeirra ekki.
Af þessu leiðir að lausnin hlýtur að felast í
breyttu samfélagi og hugarfarsbyltingu.
Spurningin er: hvernig á að breyta og hvers
konar samfélag ber að skapa?
Þar með erum við komin að orsökum þess
að kvennalistar komu fram í dagsljósið á því
herrans ári 1982. Með þeim er verið að leita
leiða til að breyta og bæta. Enginn væntir
þess að kvennaframboð ein og sér valdi
byltingu, en þau eins og svo margt annað
geta verið skref í áttina, ekki síst ef þau
knýja menn til að hugsa og taka afstöðu.
Eftir lognmollu síðustu ára fundu konur sig
knúnar til að grípa til kvennaráða. Kvenna-
framboðin í Reykjavík og á Akureyri eru
mótmæli við ríkjandi ástand, vantraust á þá
stjórnmálaflokka sem fara með völdin, þau
eru pólitísk aðgerð kvenna sem gerð er hér
og nú i þeirri von að konur vakni enn til stór-
sóknar í kvenfrelsisbaráttuni.
En hvers vegna að fara þessa leið? Hvers
vegna ekki að vinna innan stjórnmála-
flokkanna?
Því er til að svara að fyrirmyndina er að
finna á blöðum sögunnar, það var nærtækt
að gripa til þessa gamla ráðs, aðrar leiðir
virtust ekki færari. Svo vitnað sé til hug-
myndafræðigrundvallar Kvennaframboðsins
í Reykjavík:
„Allir stjórnmálaflokkar á íslandi eru byggðir upp
og þeim stjórnað af fámennum hópi karla. Það eru
karlar sem setja leikreglurnar. Enginn þessara
flokka tekur sérstaklega mið af reynsluheimi
kvenna, og konur fá ekki að koma þar nær en kö'rl-
um hentar. Málefni sem konur láta sig miklu varða
eru að vísu stundum á stefnuskrá flokkanna, en þau
sitja gjarnan á hakanum þegar að framkvæmdum
kemur. Eins og máium er nú háttað virðist fullreynt
að konur geti aukið vald sitt og athafnasvið í íslensk-
um stjórnmálum með því að fara hina hefðbundnu
leið flokkakerfisins".
Þetta er álit þeirra kvenna sem standa að
Kvennaframboðinu í Reykjavík, en að sjálf-
sögðu eru mjög skiptar skoðanir um það
meðal kvenna almennt hvers stjórnmála-
flokkarnir eru megnugir og hverju konur
geta komið til leiðar innan þeirra. Það er
staðreynd að allar tilraunir til að koma á fót
nýjum flokkum hafa mistekist hingað til,
þeir fjórir flokkar sem nú eiga fulltrúa á
alþingi og í bæjarstjórnum virðast fastir í
sessi. Það er líka staðreynd að umræður um
kvennaframboð hafa ýtt mjög við konum
innan flokkanna, þeim hefur fjölgað til
muna á framboðslistum og einnig innan