Sagnir - 01.05.1982, Blaðsíða 114

Ingólfur Á. Jóhannesson:
Tilgangur sögukennslu í grunnskólum
Sagnir báðu mig um að rita grein um sögu-
kennslu í grunnskólum. í þeirri von að mér
takist í þessum hugleiðingum að setja fram
sjónarmið sem eir.iiver finnur sig knúinn til
að andmæla verð ég við þessum tilmælum.
Helst vildi ég geta sett Sögnum þau skilyrði
að mér verði andmælt svo að þetta verði ekki
eintal sálarinnar. Það er þó máske til of
mikils mælst.
Hlutverk grunnskóla
Til að gera sér grein fyrir tilgangi sögu-
kennslu í víðu samhengi verðum við að
skoða grunnskólann í heild. í 2. grein laga
um grunnskóla frá 1974 segir m.a. að það sé
hlutverk grunnskólans að búa nemendur
undir líf og starf i lýðræðisþjóðfélagi sem sé
í sífelldri þróun. Skólinn á að veita nemend-
um tækifæri til að afla sér þekkingar og
leikni og að temja sér vinnubrögð sem stuðla
að stöðugri viðleitni til menntunar og
þroska. Skólastarfinu er með þessu ætlað að
leggja grundvöll að sjálfstæðri hugsun nem-
enda og þjálfa hæfni þeirra til samstarfs við
aðra.
í þessu ljósi vil ég skoða tilgang sögu-
kennslu í grunnskóla. Sögunámsefnið á eins
og annað námsefni að þjóna þessum mark-
miðum.
Samþætting námsgreina eða aðskiln-
aður.
Námsgreinar eru nú kenndar aðskildar
með hefðbundnum hætti sem líffræði,
stærðfræði, íslenska, o.s.frv.
Að mínum dómi er þessi skipting haft á
skólastarfinu. Raunverulega er lífi fólks ekki
skipt í hólf eins og námsgreinum í skóla. Best
væri að fella niður hefðbundnar námsgrein-
ar með öllu og virkja frumkvæði nemend-
anna eins og sums staðar er reynt að gera
eftir samræmdu prófin í 9. bekk. Að fella
niður skil á milli námsgreina þýðir alls ekki
að faglegar kröfur hefðbundinna náms-
greina minnki. Slík breyting knýr hins vegar
á um rök fyrir því að tiltekið efni sé nauðsyn-
legt á einhvern hátt fyrir hið samþætta verk-
efni, prójekt, þema eða hvað það myndi
kallast. T.d. þyrfti algebra að sanna gagn-
semi sína fyrir unglingana við eitthvert slikt
verkefni. Ef færustu sérfræðingar í uppeldis-
fræðum kæmust að þeirri niðurstöðu að al-
gebra sé nauðsynlegt námsefni í grunnskól-
um yrði einfaldlega að finna henni stað í ein-
hverju verkefni. Það væri hægt með því móti
að útbúa eitthvert prójekt sem ekki væri
unnt að leysa án algebrukunnáttu. Þannig er
hægt að fara að með allt námsefni sem telst
nauðsynlegt. Flestir telja að námið verði ár-
angursríkara ef einhver sjáanlegur tilgangur
er með því.
Andstæð sjónarmið um hlutverk
grunnskólans
í Aðalnámskrá grunnskóla, Samfélags-
frœði sem út kom í ágúst 1977 er hlutverk
grunnskólans nánar útfært en í 2. grein
grunnskólalaganna. Þar er m.a. sagt að lýð-
ræðisþjóðfélag byggist á því að þegnarnir
séu færir um að taka skynsamlegar ákvarð-
anir í einkamálum sínum og málum er varða
almannahag.
í andstöðu við þetta sjónarmið er stundum
vitnað til orða sem Mogganum af einhverj-
um ástæðum eru kennd: ,,Að skólinn skuli
veita haldgóðar upplýsingar um
staðreyndir“.
Ég tel að milli þessara tveggja megin-
112