Sagnir - 01.05.1982, Side 51

frá upphafi iðnbyltingarinnar. Þess eru mörg
dæmi að Chartistaleiðtogarnir ávarpi konur
sérstaklega. Stundum voru skipulagðir fund-
ir kvenna einna. Einn af leiðtogunum Henry
Vincent segir frá slikum fundum sem hann
sótti 1838, þar sem konur tóku til máls og
fluttu þrumandi ræður. Næsta ár var fjöldi
Chartista handtekinn og þá gripu konur til
þeirra ráða að styðja þá með bréfaskriftum,
opinberum yfirlýsingum og peningum.
Henry Vincent lenti í steininum og skrifaði
þá sérstakt ávarp til kvenna í Englandi og
Suður-Wales. Hann segir:
„Pólitísk félög kvenna eru meðal þess mikilvægasta
í hreyfingu okkar, því aldrei fyrr hafa konur skynj-
að af slíku réttmæti, félagslegt og pólitískt mikil-
vægi sitt.
Konur þið eruð oft spurðar hvað stjórnmál komi
ykkur við! Bendið á andstyggilega verksmiðju-
kerfið. Bendið á velsku hæðirnar þar sem konurnar
þræla eins og húðarjálkar. Bendið á allsleysi
heimilanna og eymd fjölskyldnanna. Bendið á
okurverðið á mat og klæðum. Bendið á lágu launin
sem mennirnir ykkar fá.
Meðan stjórnendur gátu sannfært konur um að
stjórnmál kæmu þeim ekkert við, hélst óréttlætið
við lýði. Harðstjórarnir vissu að börnin myndu alast
upp sem þrælar, en nú þegar konur hafa tekið
afstöðu, sjá harðstjórarnir endalok sín nálgast. Þeir
tala um að draga úr áhrifum Chartista, þegar hvert
eldhús er orðið að fundarstað! Jafnvel litlu börnin
eru orðin félagar í hreyfingunni. Hinar góðu mæður
eru kennarar þeirra í baráttunni.“
Fyrir tíma Chartistahreyfingarinnar var
vitað um pólitisk félög kvenna á örfáum
stöðum, einkum í Lancashire, en fjöldi kven-
félaga meðal Chartista var eitthvað alveg
nýtt. Eftir fund í Kersal Moor í maí 1839 var
sagt í blaðinu „Annual Register“ að eina ný-
mælið sem vert væri að nefna, væri fjöldi
fulltrúa kvenfélaga á fundinum. í árslok
1839 voru starfandi um 70 kvenfélög innan
hreyfingarinnar, en félögin voru vel að
merkja aðeins lítill hluti af starfi kvenna inn-
an hennar. (Hér bætti D.T. því við að einn
nemenda sinna sem hefði farið að leita uppi
slík kvenfélög væri nú komin yfir hundrað-
ið). I sumum héruðum þar sem hreyfingin
var sterk störfuðu ekki sérfélög kvenna, þó
að þær héldu stundum sér fundi.
Eftir kosningarnar 1847 (þá var nýbúið að
útvíkka kostningaréttinn örlítið) var haldið
stærðar teboð til heiðurs frambjóðanda
Chartista. Það var skipulagt af konum og í
endurminningum segir frá því að konurnar
hafi sett svip sinn á boðið með því að nota
óspart græna litinn, tákn Chartista, með því
að skreyta hatta sína borðum, veifa grænum
vasaklútum eða skrýðast grænum kjólum.
Setjum kaupmanninn á hausinn
Það er erfitt að segja til um fjölda kvenna í
Chartistahreyfingunni. Sumar þeirra að-
gerða sem beitt var náðu aðeins tilgangi með
öflugum stuðningi kvenna, t.d. þegar kaup-
menn voru settir í bann (exclusive dealing).
Þessi aðferð hafði verið notuð af velstæðum
Það voru ekki bara enskar konur sem þurftu að strita í
námunum myrkranna á milli. Myndin sýnir er börn eru
látin síga niður í námu.
viðskiptavinum gegn róttækum verslunareig-
endum. Áður en atkvæðagreiðslur urðu
leynilegar var hægt að sjá hvern
kaupmaðurinn kaus og margir róttækir
kaupmenn voru settir á hausinn, með því að
hinir riku versluðu ekki við þá. General
Naiper sem taldist til hinna róttæku í Bath
árið 1837 sagði um þetta: „íhaldsmenn,
einkum konur, eru að refsa öllum róttækum
kaupmönnum. Getum við látið það viðgang-
ast að fátækur kaupmaður fari á vonarvöl