Sagnir - 01.06.2009, Blaðsíða 33

Sagnir, 29. árgangur
í garð femínisma og femínista. Því til stuðnings má skoða
betur stefnur stjórnmálaflokkanna. Grundvallarmun
má annars vegar sjá á stefnu Sjálfstæðisflokks og hins
vegar stefnu Vinstrihreyfingar-græns framboðs í
jafnréttismálum. í stefnu þess fyrrnefnda felst það að
konur skuli hafa rétt til að velja og gera það sem þær vilja,
til dæmis frelsi til að nýta rétt sinn til að dansa við súlu eða
selja blíðu sína kjósi þær það.45 í stefnu þess síðarnefnda
felst einnig það að konur skuli hafa frelsi til að velja en í
þessu tilfelli frelsi til að þurfa ekki að dansa við súlu eða
selja blíðu sína.46 Sjálfstæðisflokkur gerir ekki ráð fyrir
nauðung í slíkum störfum, Vinstri-græn gera ráð fyrir að
svo geti alltaf verið. Munurinn liggur í því að hafa frelsi til
einhvers og að vera frjáls frá einhverju.
Þegar sértæku aðgerðirnar voru skoðaðar mátti sjá
árekstur frjálslyndra og feminískra viðhorfa. Gagnrýnin
á feminísk viðhorf virðist oftast snúa að því að femínistar
vilji beita kúgun og valdi til að aflétta því, sem samkvæmt
frjálshyggju snýst bara um frelsi einstaklinga, val þeirra
og rétt. Sértækar aðgerðir séu elcki til þess fallnar að auka
á réttlæti heldur séu þvert á móti óréttlátar gagnvart
karlmönnum og móðgandi gagnvart konum því að
einstaklinga beri að meta eftir hæfni en ekki kyni.
Nú mætti álykta að löng valdatíð ákveðins flokks með
ákveðnar áherslur hljóti að hafa haft áhrif á hugarfar
landans. Heil kynslóð ólst upp við sama floklunn í
ríkisstjórn, sömu stefnuna og áherslurnar. Vísbendingu
um þetta má meðal annars finna í rannsókn Andreu
Hjálmarsdóttur og Þórodds Bjarnasonar en þau
könnuðu breytingar á viðhorfum tíundu bekkinga til
jafnréttismála á árunum 1992-2006.47 Þau komust að því
að nemendur í tíunda bekk árið 2006 höfðu marktækt
neikvæðari viðhorf til jafnréttismála en jafnaldrar þeirra
árið 1992. Þau telja ástæðuna fyrir þessu meðal annars þá
að sú hugmynd hafi fest rætur að ójöfn staða kynjanna
stafi af frjálsu vali einstaklinga en ekki því að konur séu
á einhvern hátt undirskipaðar.48 Þá má auðvitað líka
spyrja: hvort koma á undan eggið eða hænana? Voru það
stjórnmálin sem breyttu hugarfarinu eða hugarfarið sem
breyttu stjórnmálunum?
Femínismi hefur sætt mikilli gagnrýni í gegn um tíðina
og úr því hefur síður en svo dregið á síðustu árum.
Umfjöllunin leiðir það í ljós að gagnrýnin kemur frekar
fráþeimsem aðhyllast frjálshyggju því þeir sjá femíníska
hugmyndafræði frekar sem aðför að frelsinu en aðrir.
Það verður fróðlegt að fylgjast með, nú þegar vinstri
meirihlutastjórn hefur í fyrsta sinn í Islandssögunni
sest í ríkisstjórn og félagshyggjan virðist í sókn, hvort
viðhorfin muni breytast eitthvað á næstu árum, hvort
feminísk gildi muni þess vegna hljóta meiri hljómgrunn
og umræðan færast yfir á jákvæðara plan.
Tilvísanir:
1) „Department of Philosophy.” Ann Levey. http://www.phil.
ucalgary.ca/philosophy/people/levey.html. Sótt: 01.05.09.
2) Ann Levey. „Liberalism, adaptive preferences, and gender
equality/ Hypatia, haust 2005:20(4), bls. 127-143. Bls. 127-128.
3) Margaret L. Andersen er einn að frumkvöðlum kynjafræðinnar,
prófessor í félagsfræði og kvennafræðum við University of
Delaware oghefur skrifað mikið á sviði kynjafræðinnar Þar á meðal
hina margendurútgefnu Thinking about women: sociological
perspectives on sex and gender.
4) Andersen, Margaret L. Thinking about women: Sociological
perspectives on sex andgender. Boston, 2006. Bls. 9-10.
5) [Án höf.] „Hver er uppáhalds femínistinn þinn?” Vera,
2002:21(1), bls. 6.
6) [Án höf.] „Hvað er femínismi.” Vera, 2001:20(2), bls. 6.
7) Sjá t.d. Kamen, Paula. Feminist Fatale: Voicesfrom the
“twentysomething”generation explore the futureofthe “womens
mowement”. New York, 1991. Bls. 7.
8) Vefritið Deiglan.com kveðst vera „...frjálst og óháð vefrit,
ótengt flokkum eða félagasamtökum." Á heimasíðunni segir
einnig að „Deigluskríbentar eig[i] það ...sameiginlegt að aðhyllast
grundvallarhugmyndir um frelsi einstaklingsns og virðingu fyrir
mannlegum gildum. Deiglan er þannig frjálslynt vefrit sem ekki
verður dregið í pólitíska dilka.” Sjá: „Um Deigluna.” Deiglan.com,
vefrit umþjóbmál. http://deiglan.com/index.php ?itemid= 10848.
Sótt: 27.04.09. Oll dæmi sem tekin eru úr Deiglupistlum í þessari
ritgerð enduróma frjálshyggjuviðhorf.
9) Ásgeir Helgi Reykfjörð. „Afhverju eru femínistar umdeildir?”
Deiglan.com, vefrit um þjóðmál. http://www.deiglan.com/index.
php?itemid=l 1640. Sótt: 15.03.09.
10) Mill, John Stuart. Kúgun kvenna. Reykjavík, 1997.
11) Sjá t.d.: VilborgSigurðardóttir. „Fyrsta, önnur ogþriðja
bylgja femínismans.” Vera, 2003:22(5), bls. 27. Bls.27; einnig:
Kristín Jónsdóttir. „Hlustaðu áþína innri rödd”: KvennaframboÓ
íReykjavík ogKvennalisti 1982-1987, (ritstj. Erla Hulda
Halldórsdóttir og Ragnheiður Kristjánsdóttir.) Reykjavík, 2007.
12) Orr, Catherine M. „Charting the currents of the Ihird Wave.”
Hypatia, sumar 1997:12(3), bls. 29-45. Bls. 31.
13) Sjá t.d. Paula Kamen. Feministfatale.
14) [mín þýðing]..the system that best reflects freedom of
choice and impartial equality is the free market, ifeminism is pro
laissez-faire; it seeks private rather than governmental solutions to
social problems." McElroy, Wendy. „Building an Ifeminist online
community.” http://www.ifeminists.net/el07_plugins/content/
31