Helgafell - 01.04.1944, Blaðsíða 96

78
HELGAFELL
héðan af að lesa bréf frá háttvirtum
kjósendum ? Gallup segir glöggt, hvað
þeir vilja !) Sumir hafa jafnvel gengið
svo langt að halda því fram, að skoð-
anakönnun gæti komið í stað al-
mennra kosninga. Á hinu leitinu hafa
svo verið þrákelknir efasemdamenn,
er rengt hafa allar niðurstöður frá
öndverðu.
Ymsir hafa eðlilega bent á þá veilu,
að auðvelt væri að gera orðalag sér-
hverrar spurningar svo ávirkt, að skoð-
anakönnuðir, sem sæju sér leik á
borði, gætu aflað sér mjög svo vill-
andi svara á þann hátt. Paul Studen-
sþi, prófessor við New York-háskóla,
sýndi einu sinni rækilega fram á þetta.
Atvinnurekendasamband, sem and-
stætt var félagsskyldu verkamanna,
hafði mjög hampað því, að yfirgnæf-
andi meirihluti bandarísku þjóðarinn-
ar hefði svarað svohljóðandi spurn-
ingu neitandi: Á að þvinga alla verþa-
menn til að Vera í stéttarfélagi ? Pró-
fessorinn lagði þessa spurningu fyrir
nemendur sína, og næstum 89% sögðu
nei. Nokkrum vikum síðar bar hann
upp sömu spurninguna, en með hlut-
lausara orðalagi, enda urðu svörin
gerólík, því að hér um bil helmingur
þeirra var nú á þá leið, að þegar viss-
ar aðstæður væru fyrir hendi, ættu
stéttarfélög heimtingu á því, að allir
verkamenn váeru í þeim.
Þessari mótbáru er vitanlega svarað
þannig, að ábyrgum skoðanakönnuð-
um, eins og Gallup og Roper, sé
fyllilega ljós sú hætta, sem stafað get-
ur af ávirku orðalagi spurninga, og
því þreifi þeir sig ávallt fram með
margendurteknum tilraunum, til þess
að hljóðan spurningar verði óhlutdræg
með öllu. En aðrir gagnrýnendur hafa
komið með enn veigameiri aðfinnslur.
Þeir hafa bent á, að niðurstöðurnar
tjái oft og tíðum aðeins vanhugsuð
viðhorf almennings gagnvart nýmæl-
um, sem láta vel í eyrum, en hafa
ekki verið skýrð sem skyldi í almenn-
um umræðum áður. Þannig greiði
menn atkvæði með ýmsum umbót-
um, en gegn því að vera skattlagðir,
svo að unnt sé að framkvæma þær.
Því hefur líka verið haldið fram, að
mörg hinna mikilvægustu þjóðmála
séu of flókin til þess, að spurningum
um þau verði svarað með jái eða
nei-i einvörðungu, og yfirleitt sé erfitt
að koma við um þau markverðum at-
kvæðagreiðslum. Þegar Roosevelt var
að reyna að fjölga dómurum í hæsta-
rétti árið 1937, reyndist t. d. örðugt
að orða spurningar við hæfi þeirra
mörgu, sem voru að vísu annaðhvort
með eða móti breytingunni í hjörtum
sínum, en þó með ýmsum fyrirvörum,
sem svörin. ,,Já, en. . .“ eða ,,Nei,
en. . .“ hefðu túlkað betur en bert og
blákalt já eða nei. (Nú orðið tíðkast
sundurliðaðar spurningar, sem gera
slíkum skoðanablæbrigðum fært að
koma fram, sbr. það sem segir hér
síðar og spurningar Skoðanakönnunar-
innar hér á landi í vetur. — Þýð.)
Alvarlegasta mótbáran hefur þó ef
til vill komið frá Tom Harrison,
starfsmanni brezku stofnunarinnar
,,Mass Observation'*. Harrison hélt
því fram, að oft og tíðum væri sú
skoðun, sem menn láta uppi við ó-
kunnuga, önnur en sú, sem þeir búa
yfir í raun og veru, án þess, ef til
vill, að þeir geri sér grein fyrir því
sjálfir. Hann vitnar til þess dæmis,
að veturinn 1939—40 hefðu kannanir
Brezku skoðanakönnunarinnar bent til