Helgafell - 01.04.1944, Blaðsíða 128

110
HELGAFELL
súlu, svo að jafnvægi er í myndinni
milli þeirra og Bakkusar utan við dans-
endurna á miðsviðinu.
Þetta er því list, sem á rætur sínar í
fornlist Rómverja og Grikkja, og legg-
ur rækt við formið, — hrein-klassisk
list, sem fyrst og fremst ástundar
mannamyndir, en skipar þeim saman
á áhrifamikinn hátt í mikilli fjarvídd.
Þótt litir væru ekki aðalatriði hjá
Poussin, eru þeir samt sem áður not-
aðir með miklum árangri, til þess
að styðja myndarsamstæðuna. Pouss-
in var ekki akademiskur að því leyti,
að hann væri vitandi vits að skapa
kennisetningar um list á grundvelli
listastefnu fyrri alda. Hann var klass-
iskur að því leyti, að hann hugsaði og
fann til á svipaðan hátt og hinir fornu
listamenn. En á grundvallaratriðunum
í list Poussins voru reistar kenningar
frönsku listaskólanna á síðari hluta 17.
aldar, á stjórnarárum Lúðvígs fjórt-
ánda. Poussin varð átrúnaðargoð, —
andlegur leiðtogi frönsku akademík-
aranna. Markmið þeirra var sem ná-
kvæmust stæling fornlistarinnar, en
þeir gerðu engan greinarmun á list
Poussins og fornlist Grikkja og Róm-
verja.
Á ríkisárum Lúðvígs 14. tók Frakk-
land þá forustu í list, sem það hefur
haft lengi síðan. Listin, sem skapaðist
undir verndarvæng Lúðvígs 14. varaka-
demisk í þeirri merkingu, að hún leit-
aðist við að fylgja fyrirframákveðn-
um reglum. I rauninni voru áhrif Ru-
bens á málara þessa tíma miklu meiri
en margir þeirra hefðu viljað kannast
við. Byggingarlistin — og má þar til
dæmis taka Versalahöllina, — var
barokkættar, mikilfengleg, en form-
föst, og engum hugmyndaauði sóað til
hennar.
Um aldamótin 1 700 var Frakkland
enn miðstöð listasköpunar í Evrópu,
en í Frakklandi sjálfu var bylting á
ferðum, uppreisn gegn íburðinum og
hátíðleikanum í stíl Lúðvígs 14. Með
Lúðvíg 15. örlar á þeirri listastefnu,
sem við köllum roJ^o\ó-stíl. Þar er
stefnt að innileik og smáfelldni í
byggingarlist, en í skrautlist að glæsi-
leika. Málarar fara nú miklu fínlegar
en áður með liti og efnisniðurröðun
myndanna.
Myndin af Júpiter og Kalistó eftir
Boucher, frægan málara á dögum Lúð-
vígs 15., er ágætt dæmi um hugsjónir
og viðhorf hirðmálaranna um miðbik
18. aldar. Við sjáum strax, að hér er
fyrst og fremst um skrautstíl að ræða.
Lítið er um fjarvídd í landslaginu.
Augað lætur ekki leiðast fjær og fjær
í rúmið, heldur dvelur við framsvið-
ið, fylgir boglínum mannamyndanna.
Litirnir eru ljósir og renna mjúklega
hver í annan. Persónurnar eru smá-
gervar og gæddar yndisþokka. Lista-
maðurinn hefur engan hug á að tjá
neina djúphugsaða speki, hann er blátt
áfram að segja okkur smásögu með
skrautlegum hætti. Sagan er eitt af
ástarævintýrum Júpiters. Þarna er um
að ræða goðsögnina af því, er Júpi-
ter birtist dfsinni Kalistó í gervi Díönu.
Þessi tegund listaverka var einkum
gerð fyrir listunnendur af aðalsættum
í Frakklandi og víðast hvar um heim
lengst af 18. aldarinnar. I sérstökum
skilningi mætti segja að rokokó-stíll-
inn væri síðasti þáttur eða skrautlist-
arþáttur hins mikla barokk-stíls frá 17.
öldinni. Það má rekja hann óslitið frá
Watteau og Paters til Bouchers, og
hann lifði meira að segja frönsku
stjórnarbyltinguna af, hjá Fragonard.
ENGILSAXNESK LIST
Átjánda öldin var blómaskeið enskr-
ar myndlistar. Þótt ensk list væri lítt
frábrugðin franskri í grundvallaratrið-
um, greindi margt á milli um efnis-
val, og andrúmsloftið, ef svo mætti
að orði kveða, var allt annað. Á átj-