Helgafell - 01.04.1944, Blaðsíða 146

120
HELGAFELL
anna" á liðna árinu, ef ég man rétt.
Þótt viS gætum allrar varfærni um að
fara ekki út fyrir þau takmörk, sem sú
skilgreining setur, verSum viS vafa-
laust sammála um, aS innan þeirra séu
bækur eftir eigi færri en fjóra rithöf-
unda. Halldór Kiljan Laxness, Guð-
mundur Gíslason Hagalín, Kristmann
Guðmundsson og Þórbergur ÞórSar-
son eiga þarna allir heimilisfang, og
má þá raunar segja, aS upp séu taldir
þeir nútímahöfundar á óbundiS mál,
sem flestir mundu nefna fyrsta til, aS
Gunnari Gunnarssyni undanteknum.
Fegursta og stórbrotnasta skáldverk
hans, KIRKJAN Á FJALLINU, kom
að vísu fyrst út í heild á íslenzku árið
sem leið, í afburðagóðri þýðingu, en
með því aS sú bók verður þó ekki talin
ný og hennar hefur áður verið minnzt
í Helgafelli, er ekki full ástæða til
að taka hana á dagskrá hér aS sinni.
Um heildarútgáfuna á ljóðum DatííÓs
Stefánssonar gegnir sama máli. — ViS
víkjum ef til vill síSar aS nýjum ljó<5a-
bókum á liðna árinu, en í stuttu máli
finnst mér aS segja megi um útkomn-
ar ljóðmenntir 1943, aS hiS góða hafi
ekki veriS nýtt og hiS nýja ekki gott.
Ef viS skyldum hætta okkur út í um-
ræður um einhver meira eða minna al-
menn bókmenntaatriði, virSast mér
ýmsar ástæSur til þess, aS við frestum
þeim aS mestu, unz síga fer á seinni
hluta bréfaskiptanna, en víkjum nú
þegar aS þeim fjórum bókum, sem fyr-
ir liggja, eftir þá höfunda, sem ótví-
rætt koma til greina samkvæmt áætl-
un okkar. Ber þaS fyrst og fremst til,
aS þegar hefur dregizt óhæfilega lengi
aS geta þeirra bóka, og í annan staS
ættu slík vinnubrögð aS reynast fullt
svo heppileg og hin aSferSin, þótt hún
virðist liggja nær í fljótu bragði, aS
hefja viSræðurnar meS tilraun til
stuttrar greinargerSar um íslenzkan nú-
tímaskáldskap. Annars ferS þú auðvit-
aS eftir þínu höfði um þetta sem ann-
aS í bréfaskiptunum, en ég mun taka
þann kostinn, að hafa þennan for-
mála ekki lengri.
Ný bók eftir Halldór Kiljan Laxness
hefur nú um langt skeiS veriS sá at-
burður ársins innan íslenzkrar skáld-
menntar, sem fæstir hafa getaS leitt
hjá sér og almennastri viðurkenningu
hefur átt aS fagna í margháttuSum
myndum: aðdáun, aSsúgi og skipu-
lagðri þögn. (Helgafell hefur raunar
mátt virðast einn aðiljanna aS hinu
víðtæka samkomulagi um þögnina
fram til þessa, en þrátt fyrir svo ó-
frægilegt seinlæti, aS hafa ekki getiS
ÍSLANDSKLUKKUNNAR fyrr en
nú, hefur lesendum þess vonandi ekki
dulizt, aS þaS metur H. K. L. og
skáldskap hans mjög mikils, aS öðrum
þjóðkunnum höfundum og verkum
þeirra ólöstuðum). Um IslandskJukk'
una finnst mér fljótsagt, aS þar sé um
aS ræða athyglisverðasta bókmennta-
viðburð hér á landi um margra ára
skeiS. Afburðir þessarar bókar eru ekki
einungis þeir, aS H. K. L. nær þar ör-
uggari listartökum en nokkru sinni fyrr,
aS mínu viti, á einhverju stórfelldasta
yrkisefni sínu, heldur líka í því fólgn-
ir, aS hann ryður þar braut nýjum
frásagnarhætti, sem er þess eSIis, að
allar líkur eru til þess, aS sú tilbreytni
eigi eftir aS hafa mikil og heillavæn-
leg áhrif á vinnubrögS yngri höfunda,
án þess aS þeim þurfi að verða háski
búinn af ósjálfstæði gagnvart fyrir-
myndinni.
íslandsklukkan er fyrsta skáldsaga
H. K. L. um sögulegt efni, eða rétt-
ara sagt, fyrsti eða fyrri hluti slíkrar
skáldsögu. En jafnframt því, aS bókin
virðist veita næsta skýra útsýn yfir
hiS fyrirhugaða heildarverk, er hún
svo sjálfstæS aS listrænni byggingu, aS
óhætt á aS vera aS meta hana eftir
hennar eigin verðleikum. Höfundurinn
lætur þess getiS, aS ekki beri aS líta á