Helgafell - 01.04.1944, Blaðsíða 149

Helgafell - 01.04.1944, Blaðsíða 149
BÓKMENNTIR 123 alls hins þjakaða mannlífs gegn kúg- un og ranglæti, þjóðleg og alþjóðleg í senn, eins og höfundinum sjálfum er manna ljósast, að er aðal mikilla bók- mennta. Ég geymi þér, og kannski okkur báð- um, að víkja síðar að persónugerðum sögunnar. En þó get ég ekki stillt mig um að spyrja þig nú þegar, hvort þú minnist göfugri og glæsilegri söguper- sónu í íslenzkum skáldmenntum en Arnas Arnæusar, eða annarrar fegurri ástarsögu en hans og hins ljósa mans með álfakroppinn mjóa í Islandsklukk- unni ? Bókarlokin, þegar Jón Hreggviðsson stendur á torginu nýsloppinn úr dýfl- issunni, eru meðal hinna fáu atriða í sögunni, sem eru ljóðræn í sniðum, en engu að síður samræm stíl sögunnar. Og í rauninni er hinn umsvifalausi sann- fræðistíll, sem höfundurinn hefur end- urvakið í Islandsklukkunni, náskyld- ur ljóðinu um eðli og gerð, þegar á honum er haldið af snilli. Stutt, leiftr- andi tilsvör' og einstakar hnitmiðaðar, tvíhverfar setningar, sem bregða ó- væntri birtu yfir atburði og örlagaþætti frásagnarinnar, eru einmitt ljóðbornar að anda og áhrifum, og þess eðlis er allt straumlag sögunnar undir niðri, enda þótt höfundurinn hafi, með vali stílsins, afsalað sér flestu afþeimvenju- lega umbúnaði, sem að slíkum árangri miðar. Að sjálfsögðu verður ekki fullyrt, að höfundinum kunni aldrei að skeika frá tilætlun um hina vandasömu með- ferð stíls og máls, en um málfar sög- unnar skyldu lesendur jafnan vera minnugir þeirrar bendingar höfundar- ins sjálfs, að hún sé ekki tilraun til aldarfarslýsingar. Því bindur hann sig hvorki við orðfæri 17. aldar né tungu- tak hinnar tuttugustu, heldur samræm- ir hvorttveggja, í nokkuð misjöfnum hlutföllum, eftir því sem hann telur við hæfi efnisins. Notkun bóklegs nú- tímamáls í tilsvari eins og þessu : Vett- vangur dagsins er ekki minn staður, getur orkað tvímælis, en hefði latínu- glósa eða kansellístíll látið trúlegar í eyrum okkar af munni hinnar yndis- legu nótintátu, Snæfríðar lögmanns- dóttur, sem jafnvís hefði verið til þess að gera sér upp sína eigin tilgerð suð- ur á Egyptalandi fyrir 4000 árum og á Borginni í gær ? Hérna hefur aðeins verið drepið lauslega á helztu sérkennin í gerð þess- arar stórbrotnu skáldsögu og nokkur einstök atriði til skýringar, en ekki rakinn efnisþráður hennar, og lítil sem engin tilraun gerð til að lýsa innra lífi hennar og táknheimi. Til slíks hrekk- ur allt annað skammt en bókin sjálf og vilji lesendanna til skilnings. Þó vænti ég, að við eigum eftir að gera sjálfum okkur og öðrum nokkru ljós- ari grein fyrir henni og höfundi henn- ar í þessum bréfum. En áður en ég hverf að öðru, vil ég bæta ofurlítilli skýringu við. Ég gat þess áður, að ég teldi líklegt, að sú nýbreytni um stíl- far, sem hér hefur gefið svo glæsilega raun, ætti að geta orðið öðrum höfund- um til fyrirmyndar. I fljótu bragði mætti virðast óvarlegt að gefa ungum höfundum slíka ávísun. En sé litið svo á, að í eðli sínu sé sá frásagnarháttur, sem H. K. L. hefur hér tekið upp, elzta og óbrotgjarnasta sameign íslenzku þjóðarinnar, önnur en orðaforði tung- unnar, leiðir af sjálfu sér, að aðferðin er öllum frjáls, og ætti að öllu sjálf- ráðu að eiga í okkur djúprætt erfða- ítök. Alvarleg viðleitni ti.l að segja sögu á þennan hátt, jafnvel þótt árang- urinn verði ekki lífvænlegt listaverk, hefur það sér til ágætis, að frásagnar- aðferðin hlýtur að knýja hvern höfund til sjálfsaga og temja honum að spara sér fremur orð en hugsanir í rithætti. Slík þjálfun væri ekki lítils virði, eins og nú horfir um ritleikni alls þorra manna, lærðra sem leikra, hér á landi.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192

x

Helgafell

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgafell
https://timarit.is/publication/1076

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.